Igrexa de Santiago de Penalba: exterior

A igrexa está construída en  mampostería de lousa e calcaria, como o resto dos edificios da súa contorna.

É interesante destacar que toda a estrutura da igrexa, que sabemos foi construída nunha única fase, parece estar deseñada para soportar e realzar a importancia deste  ciborio. En efecto, os seus muros están soportados en tres dos seus lados polo empuxe perpendicular das bóvedas de canón da nave e os compartimentos laterais e pola bóveda de cascos da cabeceira. Este sistema de apoios, a diferentes alturas resultou tan estable como demostra o magnífico estado en que chegou ata nós a pesar dos grandes vans que existen en toda a estrutura do presbiterio.

Os tellados son tamén de lousa, con beirados moi pronunciados, soportados por grandes  modillóns de pedra de ata sete  lóbulos, decorados a base de rodas  helicoidales e  rosetas de seis pétaos, do mesmo tipo que os da maioría de igrexas  mozárabes da zona. 

Outro detalle interesante é que existen  contrafuertes ao estilo das construcións asturianas nos laterais da nave e dos compartimentos laterais. 

Como é habitual na arquitectura  mozárabe, o seu acceso principal está situado no custado sur. Xa ao ver a magnífica portada  decatámonos de que o seu interior vai ser unha sorpresa fronte ao seu austero aspecto exterior. 

Trátase posiblemente do elemento máis belo que nos chegou da arte  mozárabe. Está formada por dous arcos de ferradura moi pronunciada, de  dovelas de perfecta talla, soportados por columnas de mármore da zona, sobre baseas  áticas e completados por magníficos capiteis do tipo corintio dexenerado e ábacos graduados. 

O  trasdós dos arcos está decorado por unha moldura tripla, que se continúa para crear un  alfiz rectangular que circunscribe ambos os arcos. Con todo todo este conxunto, que non chega aos 30cm de espesor, non exerce ningunha función de soporte, xa que está enmarcado por un gran arco de ferradura, tamén moi pronunciado, que cobre todo o espesor do muro e sérvelle de descarga, xerando un pequeno pórtico no acceso á igrexa.

En resume, un van bíforo con senllos arcos de ferradura pronunciada, ao estilo  califal, con  recuadro de  alfiz. O  mainel central e as columnas laterais son de mármore e os seus capiteis mostras formas propias  mozárabes, é dicir, imitando os  acantos dos capiteis corintios romanos pero de maneira máis  esquemática e sinxela.

Entre 1969 e 1971 Luís  Menéndez Pidal rebaixou ao seu nivel orixinal o terreo  lindeiro co edificio e o das rúas que o rodean, colocou placas de  alabastro nos ocos, desmontou a escalinata de pedra de acceso ao campanario e espadana, transformando a mesma coa escaleira que agora se contempla.

Acceso norte

Texto procedente de turístico “Iglesia mozárabe de Santiago de Peñalba". S.A, S.d. e de Turismo Pre-románico.

Fotos: Iniciarte.