A catedral da Asunción de Valencia (II): A Porta dos Apóstolos

Continuando a visita pola catedral, tomo nota do que conta a Wikipedia desta porta:

Porta dos Apóstolos, chamada así polas estatuas dos doce apóstolos que alberga. De estilo gótico francés, contrasta notablemente coa porta románica de l'Almoina con que confronta á outra parte do cruceiro. Sábese que na súa construción traballou Nicolás de Ancona ou de Autun desde 1303 e que en 1354 xa estaba acabada. Fose quen for o seu autor, era un mal coñecedor da pedra do país, pois empregou unha de tipo quebradizo que se degradou con rapidez e que obrigou a continuas reparacións, xa documentadas no século xv. Durante os anos 1960 a porta foi completamente restaurada e as figuras orixinais -en moi mal estado de conservación- foron expostas no museo da catedral e substituídas por copias, que son as que hoxe decoran a porta.

A porta ábrese abucinada sobre un muro resaltado que lle serve de encadramento. Consta de tres arquivoltas oxivais decoradas, respectivamente, con catorce figuras de anxos (a interior), dezaseis de santos e dezaoito de profetas (o exterior), colocadas unhas sobre as outras, seguindo a dirección dos arcos e cada unha cos seus correspondentes doseletes. Todas estas figuras, en total 48, estaban policromadas.

Estas tres arquivoltas apóianse sobre seis doseletes -tres a cada lado- que protexen seis estatuas de apóstolos apoiados, á súa vez, sobre piares de sección prismática triangular cuxas caras se decoran con cuadrifolios con esfinxes da virxe e do Arcanxo, en relevo, e varios escudos do rei, familiares (como os Borja ou os Centelles) e gremiais. Os outros seis apóstolos aparecen situados fóra do arco, pero sobre idénticos pedestais. No ángulo que forma a porta co muro da igrexa, a ambos os dous lados, aparecen, en senllos doseletes góticos, as estatuas de San Sixto e San Lorenzo e de San Valerio e San Vicente Mártir. Os batientes ou follas das portas, os cravos e os ferraxes da porta son orixinais de 1438.

Tímpano coa Virxe María

A arquivolta queda enmarcada por un gablete abonado por arquerías cegas con estatuas. Na parte superior da fachada, tamén dentro dun gablete, ábrese un gran rosetón de seis puntas, que representa a estrela de David ou Salomón, de 6.45 metros de diámetro, constituída por dous triángulos equiláteros entrelazados nos intersticios da que figuran varios adornos de tracería calada que enmarca vidreiras polícromas. Este rosetón foi case totalmente reconstruído nos anos 1960 ao sufrir o mal da pedra. Como apunta Joan Fuster, esta estrela salomónica é bastante difícil de explicar na entrada dun templo católico. Especúlase que, ante a falta de fondos para a construción da porta, pediuse prestado diñeiro aos prestamistas xudeus, e estes accederon a cambio de que figurase a estrela no rosetón.

Interior da Porta dos Apóstolos

No tímpano da porta atópase a imaxe de Santa María, baixo a advocación da que foi consagrada a catedral, co neno en brazos e rodeada de oito anxos músicos; antes de 1599 esta imaxe da Virxe do tímpano atopábase no mainel, de maneira moi similar á que hai na igrexa arciprestal de Morella.

A Estrela de David sobre a Porta dos Apóstolos

No pé da porta dos Apóstolos reúnese todos os xoves ás 12 da mañá, o Tribunal das Augas, reliquia secular da administración de xustiza correspondente ao dereito de augas na horta de Valencia. Probablemente xa se reunía en leste mesmo lugar cando a actual catedral era aínda mesquita.

A catedral da Asunción de Valencia (I)

 

Para introducirnos neste templo, fago un resume da Wikipedia:

A Igrexa Catedral-Basílica Metropolitana da Asunción da nosa Señora de Valencia está dedicada por desexo de Xaime I  á Asunción de María. Foi consagrada o ano 1238 polo primeiro bispo de Valencia posterior á conquista, Frei Andrés de Albalat.

O gótico valenciano é o estilo construtivo predominante desta catedral, aínda que tamén contén elementos do románico, do gótico francés, do renacemento, do barroco e neoclásico.

O emprazamento da catedral foi lugar de culto desde a época romana, xa que alí atopábase un templo dedicado a Xúpiter ou Diana.  Sobre ese templo erixiuse a catedral valenciana, durante a época visigoda. Coa conquista árabe, o lugar volveuse sede da mesquita de Balansiya (Valencia en árabe); ata que no século XIII, volveu ser igrexa cristiá, tras a conquista da cidade por Xaime I.

A estrutura principal da Catedral de Valencia alzouse entre os séculos XIII e XV, polo que é principalmente de estilo gótico. Con todo, a súa construción prolongouse durante séculos, razón pola cal hai unha mestura de estilos artísticos -que van desde o temperán románico, ata o sutil renacemento, o barroco recargado e o máis contido neoclasicismo- que é a característica máis relevante da catedral.

Empregouse para levantala material das veciñas canteiras de Burjasot e Godella, pero tamén doutros lugares máis afastados como Benidorm e Xávea, de onde chegaron as pedras en barco.

Trátase dun edificio de planta gótica de tres naves con cruceiro cuberto con cimborio, xirola e ábsida poligonal.

A catedral, que se ía facendo a medida que a mesquita se derrubaba, contaba xa ao final do século XIII co deambulatorio coas súas oito capelas e coa porta románica da Almoina, situada no brazo oriental do cruceiro.

Entre 1300 e 1350 pechouse o transepto ou cruceiro polo seu lado oeste coa construción da porta gótica dos Apóstolos. Tamén se construíron tres tramos das tres naves -unha central e dous laterais-, e iniciouse o cimborio.

A antiga Sala Capitular (hoxe Capela do Santo Cáliz) (1356-1369), onde se reunían os clérigos para deliberar os asuntos internos, e a torre campanario do Micalet (1381-1425) levantáronse inicialmente separadas do resto da igrexa, pero en 1459 os mestres Francesc Baldomar e Pere Comte iniciaron a ampliación das naves da catedral nun tramo máis, coñecido como Arcada Nova ou Arcada da Seu, e unírona definitivamente tanto coa sala capitular como co Micalet. Desde aquel momento a catedral mide 94 metros de longo por 53,65 de ancho no transepto.

Os séculos do renacemento (XV-XVI) influíron pouco na xa consolidada arquitectura pero moito na decoración pictórica, como a do altar maior, e escultórica, como a da capela da Resurrección.

Os arcos góticos do cruceiro foron enmascarados con arcos clásicos. Tamén se decoraron as pechinas do cimborrio, con estucos.

Da etapa barroca destaca que en 1703 o alemán Konrad Rudolf proxectou e iniciou a porta principal da catedral, coñecida como dos Ferros pola reixa que a rodea. Por mor da Guerra de Sucesión non a puido acabar, e foron principalmente os escultores Francisco Vergara e Ignacio Vergara os que o fixeron.

Desde o último terzo do século XVIII púxose en marcha un proxecto de renovación do edificio, cuxa intención era dotalo dun aspecto neoclásico homoxéneo, fuxindo do estilo gótico. A obra empezou o 1774 e correu a cargo do arquitecto Antoni Gilabert Fornés. A remodelación neoclásica afectou tanto a elementos construtivos como ornamentais: os pináculos exteriores do templo foron eliminados, as azoteas ocultas por tellados, e a estrutura gótica (incluíndo ventás con vitrais), enmascarada por estucos, dourados e outros elementos pseudoclásicos.

O 1931 foi declarada monumento histórico-artístico,7pero durante a Guerra Civil Española foi incendiada, razón pola que se perderon parte dos seus elementos artísticos. O coro, situado na parte central, foi desmontado en 1940 e trasladado ao fondo do altar maior.

O templo está declarado Ben de Interese Cultural por parte do Consello da Xeneralidade Valenciana.

Fotos: INICIARTE.

Igrexa de san Cosme de Outeiro (Outes, A Coruña)

 

Había anos que lle tiña gañas a esta igrexa pois ao estaren situada nun outeiro, divísase moi ben desde a estada Noia-Muros pola que paso cunha certa frecuencia.

O texto é de Patrimonio Galego.

No lugar de Tornil, esta igrexa substitúe á antiga que situada no alto do monte estaba case abandonada. Curiosamente no monte chamado Pedregal de San Cosme situado preto da Igrexa parroquial, Mª Dolores Gil Agra, segundo nos conta Xoán Mariño no seu libro do Patrimonio Artístico de Outes, adscríbeo tipoloxicamente como lugar de culto.

As obras do templo empezaron en 1751 e estendéronse ata o 1755, en que se rematou a torre. En 1763 fíxose o adro, no medio do cal se puxo un cruceiro novo anos máis tarde e que hoxe está no cemiterio. O conxunto érguese sobre un plano elevado respecto da estrada o que a fai máis destacable na paisaxe. Esta presenza está acentuada pola fermosa escalinata de dobre rampa que dá acceso ao adro, e que é un caso único en toda a comarca. Ten forma de cruz latina, de unha soa nave con cabeceira de testeiro recto, sancristía de planta rectangular e torre na fachada sobresaíndo en planta polo lado norte.

O edificio presenta a mesma altura en tódolos seus espazos, 9 m. ata a cornixa, por termo medio, agás e sancristía, que só chega aos 5 m., a torre elévase ata os 20 m. Os muros son de cadeirado, pero en certas zonas son irregulares e con aglutinante de cachote. Nas paredes ábrense poucos vans: unha ventá na cabeceira, dúas afrontadas no cruceiro, outras dúas, así mesmo afrontadas, nos muros do brazo maior e unha máis na fachada. Tamén na sancristía e na torre hai dúas en cada unha para alumear os espazos.

Ten dúas portas de entrada, ambas alinteladas, unha no muro sur, cun estreito marco como única decoración, e outra na fachada principal enmarcada por molduras. Sobre ela unha fornela coa imaxe de San Cosme, enriba do Santo unha gran cuncha de vieira fai de bóveda, o resto da fachada e lisa, salvo a liña da cornixa coa cruz no seu vértice curvado e un pináculo de bóla na súas esquina esquerda. 

A torre é lisa ata o entaboamento, sobre ela pilastras refundidas enmarcan arcos de medio punto con pequenas balaustradas na parte inferior. Remata en cúpula con pináculo tamén de bóla.

Fotos: INICIARTE.

Catedral de Toledo: a Porta do Reloxo

 

É a máis antiga de comezos do século XIV e atópase na fachada ao lado norte. Recibe ademais os seguintes nomes:

-da Feira porque daba saída á rúa onde outrora celebrábase a feira

-da Chapinería por ser fronteira á rúa que leva ese nome, lugar onde se fabricaban e vendían os chapíns.

-das Potas, porque na súa decoración poden verse algúns destes utensilios.

O tímpano está dividido en catro faixas horizontais, nas que se mostran escenas da vida de Cristo: a Anunciación, a Natividade, a Adoración dos Reis Magos, a Degollación dos Inocentes, a Fuxida a Exipto, a Circuncisión, Jesús entre os doutores, a Presentación de Jesús no Templo, o Bautismo e as Vodas de Caná. Na parte superior do tímpano represéntase o Tránsito da Virxe. O parteluz ou mainel está decorado coa imaxe da Virxe e o Neno. Nas jambas hai imaxes de reis e santas, todo iso obra do escultor Juan Alemán que traballou tamén na portada dos Leóns.

Por encima desta portada apréciase a obra posterior de Durango, en estilo neoclásico do século XVIII, igual que na fachada principal. É obra de consolidación polo mal estado en que se atopaba a pedra. O intercolumnio central está ocupado pola esfera do reloxo que dá nome a esta porta. As figurillas do carrillón son de Diego Copín. A porta e a súa contorna forman un espazo moi agradable cun pequeno compás pechado por unha reixa gótica, obra de Juan Francés, con barrotes moi simples, un pequeno friso de separación no centro, labrado, e unha crestería moi sinxela e harmoniosa.

Nun lugar recóndito da Porta do Reloxo, no intradós do arco da porta, móstrase unha escena tallada en relevo, que, segundo a investigadora Teresa Pérez Figueira, podería representar unha antiga lenda toledana sobre os amores de Carlomagno e a princesa Galiana.

TEXTO: Wikipedia.

FOTOS: Iniciarte. 

Catedral de Toledo: a Porta dos Leóns

 

Dos séculos XV e XVI. É a máis moderna das grandes portas. Chámase así polos leóns que coroan as columnas da reixa que pecha o pequeno compás. Ten ademais outros dous nomes:

-Porta Nova, ao ser a última que se construíu,

-Porta da Alegría, en alusión á celebración da Asunción da Virxe que está representada no testero do fondo, tras as arquivoltas.

Construíuse entre os anos 1460-1466, baixo o mandato do arcebispo Alonso Carrillo de Acuña; con trazas de Hannequin de Bruxelas e Egas Cueman en colaboración cos escultores flamencos Pedro e Juan Guas e Juan Alemán, autor do Apostolado. Estes artistas estaban á fronte dun gran taller que contaba con prestixiosos canteiros e entalladores.

A estatuaria da porta é un dos mellores conxuntos hispano flamencos do século XV, sobre todo a Virxe do parteluz e as estatuas das jambas. Os querubíns e anxos músicos que acompañan a subida de María aos ceos son obras de arte executadas con gran delicadeza. A fachada foi alterada por Durango e Salvatierra no século XVIII, igual que nas outras portas, para consolidar o edificio. Os once medallones situados por encima da última arquivolta representan a profetas e patriarcas; o do centro representa á Virxe María. Remata a porta unha gran estatua de San Agustín orante.

Os batientes de bronce das portas son unha obra mestra de Francisco de Villalpando, que fixo un gran labor nos 35 taboleiros ou ferros. Están ocultas á vista, protexidas con paneis de madeira. Por encima pode verse o gran rosetón de vidreiras policromadas.

A reixa exterior da porta dos Leóns foi executada un século despois das grandes reixas da capela maior e do coro, nun estilo completamente distinto do daquelas, que daba paso á solidez e utilidade máis que ao gusto pola ornamentación demostrado no século anterior. O seu autor foi Xoán Álvarez de Molina, natural de Úbeda (Xaén), que realizou a reixa na cidade de Toledo en 1647. Os documentos conservados respecto diso din que o rejero recibiu 8.504 reais e 12 maravedíes, máis os 27.000 que lle eran dados con anterioridade. O documento dá conta do custo do ferro empregado polo rejero que ascendía a practicamente a cantidade recibida polo traballo.

 TEXTO: Wikipedia.

FOTOS: Iniciarte.

Catedral de Toledo: a Porta do Perdón

A fachada principal d catedral de Toledo ten tres portadas, Porta do Perdón no centro, Porta do Xuízo Final á dereita e Porta do Inferno á esquerda. 

A porta do Perdón é do século XV: comezouse, baixo a dirección de Alvar Martínez, en 1418. Chámase así porque houbo un tempo en que se concedían indulxencias aos penitentes que entraban por ela. 

Esta porta na actualidade está sempre pechada e ábrese nas grandes ocasións e cando o novo arcebispo toma posesión da catedral primada. 

Ten un gran arco con seis arquivoltas góticas. Segue a iconografía clásica do gótico, coa figura do Salvador no mainel e un apostolado nas xambas, e no tímpano aparece a Virxe impoñendo a casulla a San Ildefonso, tema moi especial desta catedral que se repetirá no interior en capelas e pinturas. As follas da porta miden máis de 5 metros de altura e están chapadas en bronce e moi traballadas; son do século XIV. A do Xuízo Final é a máis antiga, e representa, como o seu nome indica, a escena do Xuízo Final.

A Porta do Inferno, en cambio, non presenta motivos iconográficos reseñables, senón só decoración de tipo vexetal. Coñécella tamén como porta da Torre ou das Palmas porque antigamente reservábase para a entrada da procesión das palmas no Domingo de Ramos.

A fachada foi modificada en 1787 polo arquitecto Eugenio Durango baixo o mandato do cardeal Lorenzana. O escultor foi Mariano Salvateirra. As obras foron necesarias polo deterioro da pedra que non era de moi boa calidade. É posible que as portas avanzasen entre contrafortes en lugar da disposición actual.

TEXTO: Wikipedia.

FOTOS: Iniciarte.

Igrexa de Santiago de Baamonde (Begonte, Lugo)

 

Na pequena localidade de Baamonde (Begonte, Lugo) destaca a súa igrexa de Santiago pois forma un conxunto ben fermoso cos seus tres cruceiros.

Sendo nos conta a web Baamondee no panel informativo ao pé da edificación: 

Igrexa que comezou a construírse no século IX, nave do século XII e capela maior do XV (derrubada na Revolta Irmandiña). E reconstruída por orde do bispo de Mondoñedo, Pedro Arias Vaamonde, natural da localidade.

Edificación gótica construída con detalles de tradición románica na súa decoración escultórica. A parte románica acusa ou influxo dás peregrinacións a Santiago e ten dúas clases de signos de canteiros: un en forma de S e outra en forma de cadrado cun punto no medio.

De planta rectangular, fabricada con cachotería de lousa e granítica en esquinal, vans e fachada, con caparazón de lousa a dúas augas en nave, a catro no presbiterio e a tres na sancristía engadida en cabeceira, con Agnus Dei e canzorros laterais. 

Contrafortes en muros laterais e fachada. Frontis con porta con dúas arquivoltas, unha con arcos apuntados e dous capiteis de follas carnosas sobre columnas; esta porta e a lateral son máis estreitas na parte baixa. 

No frontis hai unha xanela oxival xeminada reconstruída segundo a antiga, e espadana dun só corpo e dous vans. 

Interior: urnas sepulcrais en capela maior con arcos apuntados decorados con arcos de medio punto, cabezas e flores, arco triunfal apuntado e presbiterio abovedado.

Ao carón da fachada atópanse tres cruceiros (un calvario), sendo os laterais sinxelos mentres que o central conta cun capitel de anxos, Cristo e a Doorosa. A salienta o castiñeiro milenario.

Fotos: INICIARTE.