A Arte Asturiana: O Prerrománico arquitectónico (II)

Da análise dos edificios conservados do século IX pódense deducir unha serie de características comúns aos tres períodos do mesmo, mais tamén, elementos definitorios de cada un dos reinados de Afonso II o Casto (791-842), Ramiro I (842-850) e Afonso III o Magno (866-910).

Entre os elementos que son coincidentes nos tres reinados podemos atopar os seguintes: planta con emprego exclusivo de espazos rectangulares, con pórticos aos pés, normalmente triplas; dúas dependencias laterais a cada lado dos templos; planta basilical de tres naves con iluminación lateral; vans pechados con celosías cerámicas ou pétreas e tamén con duplos ou triplos arquiños sobre columniñas.

 A ARQUITECTURA DO REINADO DE AFONSO II

Da época de Afonso II destacan as seguintes características como máis peculiares:

-Xanela aximezada na dependencia incomunicada, que se construía sobra a ábsida central, con dúas columniñas intermedias.

-Pequeno tabernáculo ou edículo pétreo no muro testeiro das capelas, como a Cámara Santa.

-Tribuna ou coro de madeira no último tramo da nave central.

-Característico capitel nos piares das naves e baixo o arco triunfal das capelas, consistente nun simple bloque de pedra cunha sinxela moldura e igual solución nas basas.

-Pintura sobre estuco, de tipo romano serodio, cubrindo as paredes do templo.

-Na ábsida central de forma cadrada non destaca en planta dos laterais, interrompéndose as cortas naves co c cruceiro, de grandes dimensións espaciais, cando existe.

Deste momento consérvanse varios edificios pertencentes a unha tipoloxía de templo basilical, con ou sen , cruceiro, onde o prototipo sería a desaparecida catedral de san Salvador de Oviedo. Ademais destacarían os templos de san Xulián dos Prados (Santullano), san Pedro de Nora, santa María de Bendones e os restos de san Tirso e da Cámara Santa.

ARQUITECTURA DE RAMIRO I

Afonso II morre sen descendencia e Ramiro, o seu sobriño, axúdase dun exército galego para derrotar á nobreza local en desacordo coa súa elección. Ten frecuentes enfrontamentos con musulmáns e normandos. A súa arquitectura diferénciase da dos outros monarcas asturianos en:

-Abovedamento de naves, capelas e pórticos

-Pedra en arcos, sustituíndo case sempre ó ladrillo

-Alixeiramento dos muros con arquerías cegas de descarga

-Aparición da decoración escultórica (humana e de animais)

-Emprego do capitel piramidal e dos medallóns

-Uso do arco de medio punto peraltado.

 As obras máis salientables deste período son:

-Igrexa de s. María del Naranco

-Igrexa de  san Miguel de Lillo

-Igrexa de Santa Cristina en Pola de Lena. Durante o reinado de Ordoño I (850-866) pero do mesmo arquitecto do Naranco.

ARQUITECTURA DE AFONSO III

Oviedo ten unha nova época de gran actividade arquitectónica posto que se fai o castelo, refórzanse as murallas, faise outro pazo real, numerosas obras civís. A expansión territorial leva ás súas tropas ata Zamora, Coimbra ou Burgos. Rematará o seu reinado (866-910) repartíndoo entre os seus fillos, sendo León que ostentará a capitalidade, polo que desaparece o Regnum Asturorum.

Este final do século IX e principios do X é cando a influencia mozárabe chega ao norte da península. Así a igrexa de san Salvador de Valdediós estará claramente influenciada pola estética do sur. As características de seu máis salientables deste período na arquitectura son (ademais da planta basilical tripla con bóvedas nas capelas absidais):

-Dupla abertura na xanela axemenizada na parta alta da cabeceira, fronte á tripla anterior.

-A tribuna ocupa a parte alta do pórtico.

-O arco de trunfo está sustentado por columnas adosadas con capiteis de follas.

-Empréganse motivos ornamentais de influencia mozárabe.

Os templos deste período son:

-San Salvador de Valdediós.

-San Adrián de Tuñón.

-Santiago de Gobiendes.

-San Salvador de Priesca.