A catedral Palencia: etapas construtivas

O 1 de xuño de 1321 colocouse a primeira pedra ante a presenza do legado pontificio, cardeal  Guillaume Pierre Godin, (bispo de Santa Sabina, Italia) e de varios bispos españois. Ese ano era bispo Juan II (1321-1325).

Descoñécese o nome do autor das trazas, aínda que pola súa obra suponse que era un mestre-arquitecto español que se inspirou nas catedrais de Burgos e León. Está documentado o primeiro cóengo obreiro ou  fabriquero, Juan Pérez de Acebes, que era prior da abadía de  Husillos e  comendador.

Desde 1321 a 1516 distínguense tres etapas construtivas:

A primeira esténdese desde 1321 a 1426, en que se comeza a cabeceira, con sete capelas absidais e xirola. As obras continuaron lentas ao longo do século  XIV.

A segunda comprende desde 1426 a 1486, cando se constrúen tres tramos das naves, máis a nova capela maior e parte da torre. Quedaron pechadas as bóvedas da  girola e construíronse os dobres  arbotantes e o  triforio. Existe unha bula de Inocencio VIII a data de 1486 que expresa que nesta data achábase aínda á metade da súa construción e descuberta case toda, o que pode levar a pensar que a catedral románica non desapareceu dunha vez, senón que se foi derrubando segundo avanzaban as obras.

A terceira etapa vai desde 1486 a 1516, baixo o mandato dos bispos frei Alonso de Burgos, frei Diego de Deza e Juan Rodríguez de Fonseca, cos arquitectos Bartolomeu e Martín  Solórzano, Juan de  Ruesga, Juan Gil de Hontañón e Pascual de Jaén, que puxo a última pedra pechando as bóvedas dos pés. Foi a etapa máis activa: realizáronse os cinco restantes tramos das naves máis o cruceiro, o claustro e a sala  capitular.

Mestres construtores, bispos e mecenas

Entre 1397 e 1415 as obras da catedral recibiron un gran impulso baixo o bispado de Sancho de Rojas. É cando se termina a capela maior pechando as súas bóvedas e procédese á súa decoración, sufragada por este bispo. A leste sucedéronlle no episcopado  Gutierre Álvarez de Toledo, desde 1426 a 1439 e Pedro de Castilla  Eril desde 1440 a 1461. Durante o mandato destes dous bispos ten lugar a segunda etapa de construción de que se tratou na sección anterior.

Con Gutierre Álvarez, dirixe as obras como mestre maior  Isambart (chamado tamén Ysambert ou Isabrante). Este bispo ocupouse de que as obras non decaesen e para ese efecto aprobou a creación da Confraría de  san Antolín en 1432, da que se recibirían doazóns importantes.

O seu sucesor, Pedro de Castilla, conseguiu que se acelerase o ritmo das obras. Baixo a dirección do mestre maior Gómez Díaz construíuse a parte que comprendía desde a capela maior xa terminada ata o cruceiro. Con esta ampliación fíxose realidade o proxecto de agrandar o espazo, cuxas proporcións ían ser menores nun principio. Desta maneira quedou a catedral deseñada con dous cruceiros, o auténtico e máis ancho que se sitúa entre a actual capela maior e o coro, e o falso cruceiro, máis estreito, que se estende a continuación do que foi capela maior (hoxe capela do Sagrario).

Entre 1461 e 1469 ten lugar o bispado de  Gutierre de la Cueva. O mestre de obras segue sendo Gómez Díaz que volve edificar e termina a torre. Á súa morte é contratado Bartolomeu  Solórzano, que será mestre maior ata comezos do século  XVI (1504) facendo os planos e dirixindo numerosas obras de ampliación durante os bispados de Diego Furtado de  Mendoza (1473-1485), frei Alonso de Burgos (1486-1499) e frei Diego de Deza  Tavera (1500-1505). Estes dous últimos bispos  dominicos foron grandes impulsores e entusiastas e conseguiron un gran avance na edificación da catedral.

Con frei Alonso de Burgos comeza a terceira e última etapa do Gótico. Era un home inquieto, con grandes recursos para achegar solucións e buscar medios para conseguir a culminación das obras. A súa mellor xestión foi conseguir do Papa o permiso para que o Cabildo da catedral de Palencia puidese destinar durante 35 anos unhas determinadas rendas con destino ás obras da fábrica. Ademais legou millóns de  maravedíes para a catedral en xeral e para o comezo da construción do claustro. Baixo o seu mandato terminouse o cruceiro (1497) e deuse un gran avance ao seguinte tramo, avance que chegou case ata os pés do templo.

O outro gran bispo  dominico, Diego de Deza, contratou ao mestre Martín Ruiz de  Solórzano para a culminación do edificio; pero en 1505 o bispo é trasladado a Sevilla e o mestre Martín morre.

Outro gran adianto tivo lugar grazas a Inés de Osorio, nobre dama palentina que morreu viúva e sen descendencia e deixou no seu testamento unha importante suma coa que se puido finalizar as bóvedas do cruceiro e avanzar noutros espazos. Esta señora está enterrada no lateral da actual capela do Sagrario, nun notable sepulcro, obra de Alonso de Portillo.

O seguinte bispo foi Juan Rodríguez de Fonseca, cuxo mandato durou case 10 anos, de 1505 a 1514. Foi un gran mecenas. Contratou ao mestre construtor Juan de  Ruesga, que se ocupou das obras pendentes, e ao mestre Juan Gil de Hontañón para a culminación do claustro. Antes de que os traballos terminásense, o bispo foi trasladado a Burgos, así que o final destes traballos tivo lugar baixo o episcopado de Juan Fernández de Velasco, desde 1514 a 1520, co peche das bóvedas do claustro, sala  capitular e outras do templo que aínda quedaban, cuxa última pedra foi colocada en 1516 polo mestre Juan de Jaén. Con isto dáse por terminada a catedral gótica. Fonseca sufragou, ademais, o  trascoro, a remodelación da escaleira de acceso á cripta, e regalou unha rica serie de tapices.

Texto: Wikipedia

Fotos: Iniciarte