Capela de san Cosme (Irixoa, A Coruña)

Nunha das longas saídas coa bici fixen una paradiña na capela de San Cosme de Irixoa, non sei ben se pola beleza da capela e da súa carballeira ou polos quilómetros de subida que levaba nas pernas.

É una capela dun románico serodio, do século XIII. Na súa contorna é tradicional o xantar dos parroquianos de Mántaras pois o lugar é ben fermoso. O primeiro que chama a atención é a súa ubicación a uns cincocentos metros de altura sobre o val do Mandeo e, logo, o macizo da súa construción pois practicamente non ten vano ningún que aporte luminosidade á edificación.

A súa portada, o máis ornamentado do seu exterior ademais dos canzorros, ten dobre arquivolta lixeiramente apuntada sobre columnas de capiteis ornamentados con temas vexetais na esquerda e animais na dereita.

O tímpano representa tres figuras que habitualmente adoitan ser identificadas como san Cosme e san Miguel adorando a Xesús. A figura central, a de pé, vai acompañada dun animal, parece ser que é un porco, relacionable con santo Antonio e que podería simbolizar a luxuria e a tentación. As figuras laterais están axeonlladas.

Pero hai outro elemento decoración que sempre me cha a atención, son os corenta e seis canzorros que soportan a cornixa. Pódense apreciar elementos xeométricos, rostros humanos e cabezas de animais.

O interior, que non puiden observar, din que ten una estrutura románica nos escasos elementos ornamentais e na súa escuridade, pois a seteira sobre a porta pouca claridade pode ofrecer ao coro (elevado e con estrutura de madeira).

O espazo entre a única nave e a ábsida atópase delimitado polo arco triunfal apoiado sobre columnas adosadas e estrutura aérea con armazón de madeira o cal reduce a altura da nave. O presbiterio está máis elevado.

Hai anos esta fermosa capela estivo nos medios de comunicación polo sistema empregado polo sacerdote do lugar para tratar de solvetar os problemas que ocasionaban as polillas na estrutura da cuberta de madeira. Parece que a solución non foi a máis axeitada. Hai moitas referencias na Voz de Galicia sobre a cuestión e mesmo algún vídeo.