Picasso e o retrato de Stalin

Un dos asuntos máis coñecidos sobre Pablo Picasso foi a súa relación cos partidos comunista de Francia e de España. Tamén saliéntase con frecuencias nas biografías do malagueño que lle foi concedido en 1950 o premio Lenin da Paz pola URSS. Pero o tema, con respecto á política, que probablemente máis liñas ten ocupado sexa o retrato feito de Stalin (facede unha busca en google e ficaredes abraiados/as) Poderíamos resumir este asunto do seguinte xeito:

Ao morre Stalin, o 5 de marzo de 1953, o xornal do P.C.F., L´Humanité, pediulle a Picasso, un retrato do “Pai dos pobos” para publicar na portada do día seguinte. Seguindo a Gérard Gosslin (“Picasso, la politique et la presse”) sabemos que Picasso non coñecía persoalmente a Stalin e tan só vira algunhas fotos del. Sería a compañeira daqueles anos, Fraçoise Gilot (haberá que escribir algo dela pola repercusión que tivo o seu libro sobre Picasso) recibiu o encargo do artista de atopar algunha foto do líder desaparecido. Só atopou unha foto de cando Stalin tiña uns corenta anos, polo tanto unha foto moi antiga. Tras ver o retrato, parecer ser que Picasso afirmou: “Vale, vale, xa que é Aragon o que a necesita, polo menos vou intentalo”.

Seguindo a Gosslin, Picasso fai “un retrato no que revela a psicoloxía do personaxe. Os resgos da cara, cabelos, ollos, bigote, pescozo, corresponden a diferentes épocas da vida de Stalin e organízanse nunha recreación volumétrica. Picasso debuxou ao carbón, borrando parcialmente, re-traballando cun carbonciño máis intenso para darlle sombras pronunciadas ou degradadas, recalcando cun trazo forte e negro as formas principais, traducindo así a complexidade do personaxe”.

 Que opinades do resultado? Probablemente Stalin sae favorecido: moito máis novo pero… As reaccións non se fan esperar e non todas son positivas.

“Vin a un Stalin novo, di Aragon, co carácter nacional xeorxiano moi marcado”. “Non deformou o rostro de Stalin, engade Elsa Triolrt, incluso o respectou. Mais atreveuse a tocalo, atreveuse…” Precisamente o máis comentado do traballo foi o atrevemento de Picasso a “tocar” o rostro do líder, facéndoo máis amigable, menos oficiais e pouco “realista”. Os lectores da publicación comunista Lettres françaises opinan dicían que: “Neste debuxo, onde se atopan reflectidas a bondade, o amor polos homes, a expresión que atopamos en cada fotografía do camarada Stalin?”. “Semellante retrato non se axusta ás dimensións do xenio inmortal do home ao que amamos por riba de todo”.

Igualmente a portada L´Humanité do 18 de marzo, o secretariado do Partido Comunista, afirmaba que “desaproba categoricamente a publicación, en Lettres françaises do 12 de marzo, do retrato do gran Stalin debuxado polo camarada Picasso”, ademais de reprender a Aragon. E é que a postura oficial do Partido Comunista Francés era defensora do chamado “realismo socialista” e non podía aceptar de bo grao ningún xeito de anovación estética.

Citado en Olivier Widmaier Picasso. Picasso. Retratos de familia. Madrid, Algaba, 2003, páx. 153