Cúpula da catedral de Florencia: como facela segundo Brunelleschi

Catedral de Florencia

En Iniciarte o Filipo Brunellesqui ten aparecido con anterioridade, ben para facer unha introdución á cúpula da catedral de Florencia ben para poñer en dúbida a autoria dalgunha das súas  máis afamadas obras. Unha obra que continúa aportando interesantes informacións ou mesmo achádegos arqueolóxicos. Hoxe imos ver como o arquitecto argumentaba o único xeito de facer esta cúpula segundo nos conta Vasari.

 

"Habendo considerado as dificultades desta fábrica, magníficos señores custodios, encontro que non é posible de ningún modo facer unha cúpula perfectamente redonda, pois a superficie superior, onde vai a linterna, sería tan grande que poñer o peso provocaría a súa inmediata ruína. Creo que os arquitectos que non teñen en consideración a eternidade da construción, non teñen amor pola memoria, que é nome do que se ha de construír, decidín abovedar internamente esta cúpula en gallóns a partir de cada unha das caras, e darlle as proporcións e a curva do arco de cuarto de punto: debido a que se trata dun arco cuxos empurres van cara arriba, e isto, xunto co peso da linterna, fará da cúpula perdurable. Haberá de ter un grosor de tres brazos e tres cuartos na súa base, e exteriormente irá estreitándose gradualmente en forma de pirámide ata a súa pechadura, lugar no que debe ir a linterna. Neste punto alcanzará un grosor dun brazo e un cuarto; exteriormente farase outra cúpula, co obxecto de protexer da choiva á interior, cun grosor de dous brazos e medio na súa base, cuxas proporcións diminuirán piramidalmente e que ao alcanzar a base da linterna, igual que a outra, terá na súa cima un grosor de dous terzos de brazo. En cada ángulo debe haber un contraforte, oito en total; e dous no centro de cada cara, o cal da dezaseis; e tanto a cúpula interna como a externa terán no centro dos ángulos de cada cara douss contrafortes, a base de cada un dos cales terá un grosor de catro brazos.

Esquema da obra

As bóvedas elevaranse piramidalmente diminuíndo na mesma proporción ata alcanzar a abertura da linterna. Construiranse vinte e catro contrafuertes en torno ás mencionadas cúpulas, e seis arcos de pedernal forte e longo, ben cinguidos con ferros recubiertos de estaño, e sobre devanditos sillares de pedernal, tirantas de ferro que aseguren a mencionada cúpula coas súas contrafuertes. Primeiro construirase un zócalo macizo, sen van algún, dunha altura de cinco brazos e un cuarto, e a continuación faranse os contrafuertes e dividiranse as cúpulas. O primeiro e segundo aneis reforzaranse desde a base, ao longo de toda a estrutura, con longos perpiaños de pedernal a modo de travesaños, de tal forma que ambas cúpulas repousen en devanditos perpiaños.

Cada nove brazos de altura haberá ou ben pequenas bóvedas entre os contrafortes, ou ben grosas tirantas de madeira de encina, que aten devanditos contrafuertes que sosteñen a cúpula interior; despois cubriranse estas tirantas de madeira de encina con planchas de ferro para facer as rampas de subida. Os contrafortes construiranse con pedernal duro e pedra sólida, así como as caras da cúpula, unidas aos contrafortes ata unha altura de vinte e catro brazos, e a partir de aquí e cara arriba construirase en ladrillo, ou en pedra pómez, segundo a decisión de quen o teña que facer, a fin de que sexa o máis lixeiro posible.

No exterior débese facer un corredor sobre os óculos, cunha terraza debaixo, e parapetos abertos de dous brazos de altura, como sucede nas pequenas tribunas inferiores; ou ben dous corredores superpostos, co superior descuberto, sobre unha cornixa ben decorada.

 
As augas da cúpula terminarán sobre un plano inclinado de mármore dunha anchura dun terzo de brazo e a auga caerá nunha construción de pedernal baixo o plano. Nos ángulos das superficies da cúpula exterior faranse oito nervos de mármore, tan grosos como sexa necesario, e cun brazo de altura sobre a cúpula, cunha cornixa de dous brazos de anchura de maneira que poida haber impostas e canalóns en cada lado; deben ser piramidales desde a base ata a cúspìde.

As cúpulas deben construírse tal e como expuxen, sen armazóns, ata unha altura de trinta brazos e, a partir de aí, segundo o aconsellado polos mestres que a deban construír, porque a práctica ensina o que se debe facer a continuación".

Giorgio Vasari. Las vidas de los más excelentes arquitectos, pintores y escultores italianos desde Cimabue a nuestros días. Madrid, Tecnos, 1998, pp. 227-228