Roy Lichenstein: valoración e técnica

De sempre o Pop-Art produciume un gran interese. O primeiro libro de arte que merquei por iniciativa persoal fora sobre o Grupo Crónica. A nivel internacional,  Roy Lichtenstein pareceume máis interesante que Warhol. Hoxe preséntovos unha valoración de Argan sobre Lichtenstein e un estracto da súa técnica artística adaptado desde o catálogo da exposición celebrada na Fundación Juan March (Madrid) entre febreiro e maio do 2007.

Roy Lichenstein. Muller chorando 1964

Milwakee Art Museum

Valoración

 "Lichtenstein ocupouse dunha das principais canles da cultura de masas: as narracións ilustradas (debuxos animados, banda deseñadas), que constitúen un dos síntomas máis preocupantes da inclinación da sociedade actual a descoidar o discurso, a linguaxe articulada, a escritura e a lectura. A análise que fixo Lichtenstein da banalidade dese tipo de comunicación é metodoloxicamente impecable. Separa unha imaxe, auméntaa e estuda coidadosamente os procesos, ata tipográficos, mediante os cales a imaxe fíxose comunicable a través de millóns de exemplares. Ao repetir a man, e como ao microscopio, ese proceso de produción industrial de imaxes, demostra que foi absolutamente correcto, modelo de perfección tecnolóxica. Ponse no lugar do dirixente técnico que sabe que problemas e dificultades tivéronse que afrontar para chegar ao estándar que permite a millóns de persoas ler á mesma vez a mesma narración, interpretala da mesma xeito, sentir a mesma sensación momentánea e esquecela un momento despois. Aos consumidores de comics evítaselles o máis mínimo esforzo. A pintura de Lichtenstein (aínda que xa non pode chamarse pintura) é unha proba de intelixencia, pero substancialmente só demostra que o artista comprendeu o truco e está capacitado para formar parte do “trust dos cerebros”.

Giulio Carlo Argan. El arte moderno. 1770-1970. Valencia, Fernando Torres, 1977. Páx. 683-684

 

Porceso técnico

Texto adaptado do Catálogo da exposición celebrada na Fundación Juan March (Madrid) entre febreiro e maio do 2007.

DEBUXO
Roy Lichtenstein comezaba o seu traballo cun debuxo a lapis de cor.

COLLAGE

O debuxo orixinal fotografábase en formato de diapositiva de 35mm. A diapositiva proxectábase sobre un cartón ata a metade da escala do cadro. Despois, Lichtenstein volvía debuxar e “volvía sentir” a imaxe ata convertela nun debuxo a lapis. Logo de refacer o debuxo sobre o cartón adheríanse liñas negras para crear o contorno da imaxe ou se enchía coa cinta negra.

LENZO

O bastidor encargábase segundo a escala do collage e normalmente utilizábase unha ampliación de 2:1 O lenzo preparado colocábase de forma que se puidese proxectar o collage acabado.

TRANSFERIR E VOLVER  DEBUXAR

Con frecuencia Lichtenstein proxectaba pola tarde, transferindo a imaxe do collage na escuridade cun lapis de grafito. Volvía debuxar e “volvía sentir” a imaxe, empregando o lapis, borrando e refacendo as liñas cada vez.

VOLVER  DEBUXAR CON CINTA ADHESIVA

Lichtenstein empezaba o cadro pegando os contornos negros con cinta adhesiva. Empregaba unha folla de afeitar dun fío para cortar a cinta fotográfica e unha púa de guitarra para fixar os bordos no lenzo.

PUNTOS

Despois, as pantiñas de puntos colocábanse en zonas específicas. Estas plantiñas facíanse para copiar as gradacións xa existentes no collage terminado. As plantiñas de papel cortábanse cun bisturí para obter detalles precisos e uníanse con cinta de pintor de 1/8 de polgada. Cando a plantiña estaba lista, asperxíase o dorso con pegamento en aerosol. Despois, aplicaba cinta de pintor sobre as zonas con cinta negra para evitar que a tinguidura da cinta negra corrésese e mesturase coas cores. A plantiña de puntos fixábase no lenzo (detrás do lenzo colocouse un taboleiro a modo de soporte para lograr que a superficie fose ríxida) e despois puíase coa púa de guitarra. Os puntos e as diagonais xeralmente pintábanse primeiro ao óleo. A pintura ao óleo para os puntos aplicábase directamente do tubo. Unha vez aplicado o óleo a través da plantiña, esta retirábase e deixábase secar a pintura.

OCULTAMENTO

Lichtenstein marcaba as zonas para obter a cor desexada. Para estas cores sempre se empregaba pintura acrílica. A capa branca subxacente e a pintura ao óleo eran mates. As liñas de pintura negra eran brillantes e diluíanse con medio acrílico brillante ao 100%.

COR

En xeral empregábanse múltiples capas de pintura acrílica. A primeira capa diluíase coa metade de medio acrílico e a metade de aguarrás. A segunda capa (é dicir, Mars Black) diluíase con medio acrílico ao 100% para que brillase. Se se necesitaba unha terceira capa, diluíase con medio acrílico ao 100%. Roy Lichtenstein empregaba normalmente de 2 a 3 capas de cor acrílica cunha capa de verniz acrílico entre cada capa. O azul podía necesitar 3 capas, o amarelo de 2 a 3 capas. Empregábanse protectores antigoteo. Xeralmente aplicábanse de 2 a 3 capas de cor cunha capa de verniz Magna entre cada capa de acrílico. O verniz Magna diluíase en dúas terceiras partes ou ao 50% en alcol desnaturalizado. Deixábase o tempo suficiente de secado entre as capas de pintura e de verniz para evitar o agrietamento.

CONTORNAS
Lichtenstein tamén empregaba cinta sobre o óleo e o acrílico. Despois aplicábase o acrílico ao bordo desa cinta de pintor coa cor correspondente (para evitar que a pintura negra goteara baixo a cinta de pintor). A cinta de pintor sobre a cor conseguía un bordo nítido. Aplicábanse varias capas de pintura acrílica negra ás zonas tapadas cos contornos cunha capa de verniz Magna entre cada capa de cor. A cinta colocada anteriormente retirábase para revelar o nítido contorno negro e, se había zonas de filtración baixo a cinta, retocábanse cun pincel pequeno. Finalmente, Lichtenstein asinaba e databa o lenzo no seu reverso cun carboncillo Vin e asperxía a zona con fijador de carbonciño.