Iniciarte: A igrexa de Santa María de Mezonzo I, (Vilasantar, A Coruña): Introdución histórica

10/1/22

A igrexa de Santa María de Mezonzo I, (Vilasantar, A Coruña): Introdución histórica

Había demasiado anos que non visitaba este antigo mosteiro (grazas Paco Cotelo por aquela marabillosa saída). Foi coa grata compaña de Raúl e Juan, fieis escudeiros de andainas, visitas culturais e outros mesteres cando regresei a poder gozar da visita, exterior e interior, deste espectacular templo. Ficamos moi agradecidos ao señor párroco polas facilidades outorgadas.

O texto que ven a continuación está elaborado a partir do magnífico artigo de José Manuel Tomé en Arteguías e o do profesor Izquierdo Perrín na enciclopedia Galicia de Hércules Edicións.

Sobre a orixe do recinto relixioso hai especialista que data a súa orixe na época sueva, outros no século VII ou, tras un hipotético abandono, a finais do século IX, durante o reinado de Afonso III quen o doaría ao abade Reterico para posteriormente, entregarllo, no ano 930, ao rei Afonso IV en doazón. Algúns anos despois, no 955, o abade Gundesindo entrégallo ao bispo Sisnando, quen funda e dota o novo mosteiro de Sobrado (entre os seus bens estivo Mezonzo aínda que cunha certa independencia ata a extinción da familia fundadora) e permanecía baixo a súa xurisdición ata que pasaría depender do mosteiro de San Martiño Pinario, nos tempos de Sabela de Castela e a súa reforma eclesiástica.

A partir da Idade Moderna o mosteiro de Mezonzo viviría un lento e progresivo declive ata o punto de que, xa no século XVII, constan como ruinosos a maioría de equipamentos monásticos quedando só en pé e a salvo a igrexa abacial, baixo a protección dun único relixioso encargado de prestar servizos parroquiais. Foi declarada Monumento Histórico Artístico un 3 de xuño de 1931.

Un dos personaxes máis importantes no devir do vello mosteiro de Mezonzo foi o seu abade Pedro, quen pasou ao santoral católico como "San Pedro de Mezonzo" e é considerado un dos personaxes máis relevantes na historia de Santiago de Compostela en particular e da Galicia medieval en xeral.

Perdidos desde o século XVII a práctica totalidade de equipamentos monásticos máis aló dalgún resto illado e reaprovechado na veciña casa reitoral, na actualidade o interese de Santa María de Mezonzo céntrase na súa igrexa abacial, levantada a base de perpiaños graníticos perfectamente escuadrados que colaboran a conferir ao conxunto un aspecto de gran harmonía e proporción, sendo sen dúbida una das construcións máis fotoxénicas do románico galego. A utilización case xeral de arcos apuntados, incluso o comezo das bóvedas nervadas, así como a presenza de rosetóns e da sinxeleza ornamental, levan a situala arredor do 1200.

Practicamente libre de reformas e aditamentos tardíos, presenta a igrexa unha planta basilical de tres naves (a central máis ancha e alta) de tres tramos cada unha separadas entre si mediante arcos formeiros dobrados e lixeiramente apuntados que descansan sobre piares cruciformes.