Porta do Cordeiro de San Isidoro de León

Exterior do edificio

Só pódense ver desde fóra a fachada meridional e a ábsida meridional. O resto do edificio está rodeado por outras construcións e a parte de poñente está oculta pola muralla (fóra da torre). Desde o exterior aprécianse as tres alturas das naves. A cornixa da nave central é  axedrezada e apóiase en  modillóns de influencia  mozárabe. As dúas portadas  románicas corresponden a esta fachada. A máis antiga é a do Cordeiro e a máis moderna, a do Perdón. Son dous exemplos do  románico pleno, o máis antigo que se construíu no reino de León.

Porta do Cordeiro.

Está dividida en dous corpos: o superior composto por peite barroco e rematado con San Isidoro dacabalo.

Na portada propiamente dita hai dúas  arquivoltas de medio punto con molduras de  baquetón sobre columnas. Unha terceira  arquivolta  doelada descansa sobre  xambas, rodeada de moldura  axedrezada. Entre as  arquivoltas hai tres molduras con  roleos e  palmetas. As columnas están acobadadas e teñen baseas  áticas sobre  plintos moi altos (que non son os orixinais). Os capiteis presentan figuras humanas con garras en lugar de pés e mans, personaxes  alados, en xeonllos e entre vexetais.

 É o primeiro  tímpano coñecido do Reino de León, contendo diversas escenas. Pertence ao  románico pleno do século  XI. Está  esculpido en mármore branco e apóiase en  xambas que están rematadas por cabezas de carneiro.

O  tímpano ten dúas metades. A inferior esta  esculpida nun só bloque  pétreo, mentres que a superior faio en tres. As dúas laterais son de forma triangular cun lado  convexo ao exterior. Nelas se  esculpen senllos anxos que teñen a cara volta cara ao alto, sinalando coa súa man exterior, mentres que na interior portan cruz. Entre ambas, outra peza rectangular irregular mostra ao  Agnus  Dei a dereita que coa súa pata anterior dereita porta a cruz que emerxe por detrás do lombo. Tras a súa cabeza hai un  nimbo  crucífero. Inscríbese en  mandorla de profunda labra cuxo bisel exterior enriquécese cunha coroa de perlas. É transportada por dous anxos ao modo dos xenios  alados que se advirten nalgúns sartegos romanos.

A zona central da escena inferior, detalla o sacrificio de Isaac. Abraham suxéitao polo cabelo coa man esquerda mentres que coa dereita disponse a afundir o seu coitelo no aberto oco  esternal buscando os grandes troncos vasculares desa zona. A man dereita de de Deus emerxe de entre os arbustos e chamando a súa atención, deteno e el volve cara a ese lado a cabeza. Un anxo, desde nosa lado esquerdo móstralle un carneiro cuxas patas anteriores áchanse enredadas na maleza, como vítima alternativa no sacrificio.

Represéntase o Sacrificio de Isaac co cordeiro místico suxeito por dous anxos, e a ambos os dous lados outros dous anxos portadores dos símbolos da Paixón de Cristo. Na  Hispania  mozárabe era moi común representar a escena do sacrificio de Isaac en lugar de Cristo crucificado.

 A ambos os dous lados da escena aparece outra en dous partes que debe interpretarse como unha soa: no noso lado dereito, un personaxe  togado áchase sentado á porta do que aparenta ser unha tenda de campamento romano. Outro dacabalo portando a vara representativa da súa autoridade,  galopa cara ao centro da escena. Un terceiro se  apresta a vestirse e  calzarse. Vémolo agachado e coas súas botas no chan. Por fin, desde o noso lado esquerdo, outras dúas figuras axexan: unha dacabalo co seu arco presto a lanzar a saeta e outra a pé, con dignidade marcada pola súa vara, dirixíndoo.

Abraham, tamén descalzo, escoita a voz que chega desde o ceo, simbolizada na “ Dextera  Domini”. 

O cordeiro do sacrificio está nunha matogueira e detrás del hai un anxo que fala. É unha representación que concorda co texto do Xénese, exceptuando a figura de Sara. No lado da esquerda hai outras dúas figuras do Xénese: Ismael e a súa nai Agar. Ismael está representado como tirador de arco:

"E Deus estaba co raparigo; e creceu, e habitou no deserto, e foi tirador de arco". (Xénese 21:20)

Estas representacións de Ismael con Agar só danse na  Hispania do século  XI.

Todo o relevo está executado en pedra procedente da rexión. Nas enxoitas do arco hai relevos e figuras en mármore reutilizadas que talvez procedan da igrexa de Fernando e Sancha. Non corresponden ao espazo en que están colocadas e hai nelas incoherencia e desorde. Crese que estiveron dispostas doutra maneira e que ao restaurar a porta movéronse esquecendo o seu primitivo lugar. Por iso a estatua do mártir Paio ten un libro que correspondería á estatua de San Isidoro, a cuxo costado se implantou un verdugo co coitelo, correspondente en realidade a Paio. San Isidoro ten xunto á cabeza a inscrición  Isidorus. No museo de San Marcos hai outra estatua compañeira desta que corresponde a San Vicente de Ávila, cuxas reliquias se trouxeron tamén en 1063. Por encima de San Isidoro ven os relevos de David e cinco músicos, máis un violinista dentro de círculos  concéntricos. Sobre Paio hai outro violinista igual, máis un  tamborilero.

Por encima destes personaxes hai un  friso interrompido pola rosca externa da  arquivolta que representa os símbolos do  zodiaco ordenado de dereita a esquerda. Foron identificados cos seus nomes, unhas inscricións con caracteres da segunda metade do século  XI das que aínda quedan algunhas fóra de lugar. Tamén estes relevos foron aproveitados da igrexa anterior.

Esta portada ten un segundo corpo a modo de peite levantado no século  XVIII, obra dos artistas de apelido Valladolid. Contén o escudo real e remátao San Isidoro dacabalo, seguindo a lenda do estandarte real de  Baeza (ou pendón de  Baeza) que se exhibe no museo.

Texto procedente da Wikipedia e de Arquivoltas.

Fotos: Iniciarte.