Velázquez: Textos desde os coetáneos a Manet

Autorretrato

F. Pacheco. Arte de la pintura: Su antigüedad y grandeza, 1649. “...Pois que? Os bodegóns non de deben estimar? Está claro que si, se son pintados como o meu xenro os pinta, alzándose con esta parte sen deixar lugar a outro, e merecen estimación grandísima; pois con estes principios e os retratos, de que falaremos logo, achou a verdadeira imitación do natural alentando os ánimos de moitos co seu poderoso exemplo”.

F. Pacheco. Arte de la pintura: Su antigüedad y grandeza, 1649. “Con esta doutrina (do debuxo) creceu o meu xenro Diego Velásquez e Silva desde raparigo. Tiña cofeito un pailán aprendiz, que lle servía de modelo en diversas accións e posturas, xa chorando, xa rindo, sen perdoar dificultade algunha. E fixo por el moitas (cabezas) ao carbón e realce en papel azul e outros moitos naturais, con que granxeouó a certeza no retratar”.

I Martínez. Discursos practicables del nobilísmo arte de la pintura, 1682. "Creceu tanto a súa habilidade en facer retratos con tanta bondade e arte, e tan parecidos, que causou gran marabilla, así a pintores como a homes de bo gusto”.

C. de Castiglione. Carta desde Madrid a Panciatichi. 18 de xullo de 1689. “Comprendín o pensamento de S.A.S. acerca dos retratos de pintores soados e xa estou facendo as dilixencias para ver se hai algún non incluído na nota que se me transmitiu, pero ata agora non atopei máis que o de Diego Velásquez, sevillano, que foi pintor de cámara do rei Felipe IV, que é unha cabeza excelente, pintores e bela, e só me falta pescudar con seguridade que sexa da súa man para concertar logo, achándoa tal, o prezo, coa maior vantaxe posible. Pronto verei tamén o retrato dun tal Herrera, e de Carreño, como do Murillo sevillano, e de Claudio Coello, pintor da súa Maxestade.”
A. Palomino. El museo pictórico y  la escala óptica, 1724. "Obxetáronle algúns o non pintar con suavidade e fermosura asuntos de máis seriedade, en que podía emular a Rafael de Urbino, e satisfixo galantemente, dicindo: Que máis quería ser primeiro naquela grosería que segundo na delicadeza.”

G.M.B. de Jovellanos. Reflesiones y conjeturas... 1789. "Todos conveñen en que a excelencia de Velásquez non pertence ao xenio filosófico e ideal da pintura, senón ao natural imitativo. Por iso, na clasificación dos pintores é colocado entre os naturalistas, nome que se dá aos que, sen levantarse á rexión ideal da beleza, búscana na natureza, tal cal está nela, e aspiran só a pasala aos seus cadros enteira.”

E. Delacroix. Journal, 1824. “Visto Velázquez... Velaquí o que buscaba desde hai tantos anos, un empaste neto e ao mesmo tempo rico en esfumados.”

L. Viardor. Les Musées de France, 1855. “Velásquez non é soamente un gran mestre, no sentido habitual desta palabra, polo seu xenio, o seu talento, a súa técnica, o seu éxito e todas as calidades que fan dun artista un xefe de escola. É un gran mestre (mellor devandito, un dos máis grandes desde certo punto de vista) tamén se entendemos esta palabra no sentido de profesor, de educador na arte da pintura. Trataremos de aclarar este concepto: por unha banda, un discípulo, só admirando os seus cadros e estudándoos dilixentemente, pode recibir a lección dun mestre que xa non existe; por outra, os discípulos poden recibir a continua recomendación de imitar severamente e sobre todo a natureza, ese modelo invariable, que nunca poden alterar nin os caprichos da moda, nin as extravagancias dos estilos individuais, nin as regras arbitrarias das escolas posteriores.”

E.Manet. Carta desde Madrid a H. Fantin-Latour, 1865. “¡Como lamento que non esteas aquí! ¡Que gozo experimentarías vendo a Velásquez! Só el xa vale a viaxe. Os pintores de todas as escolas, que están á súa ao redor no Museo do Prado e moi ben representados, parecen todos, en comparación con el, meros repetidores. É o pintor dos pintores.”

Texto procedentes de Javier Potús. Velásquez. Madrid, RCS Libri, 2004.