Igrexa de Santa María a Real (Xunqueira de Ambía, Ourense) (II)

 

O texto que poño a continuación é de Ramón Yzquierdo Perrín. Arte medieval (I). Galicia. Arte. Tomo X. A Coruña, Hércules, 1993.

Habitualmente analizada como outra igrexa con falso triforio sobre os arcos formeiros das naves). É un templo con planta basilical de cinco tramos nas naves e cabeceira tripartita. As tres ábsidas son semicirculares por dentro e por fóra, aínda que as laterais, como é normal, non chegan a desenvolver o semicírculo completo.

Á capela maior accédese a través dun arco triunfal de medio punto e tripla rosca, apoiándose os dous menores en columnas encaixadas e acobadadas; esta é unha solución semellante á que se viu en Ferreira de Pantón e Eiré. Un novo arco sobre columnas encastradas álzase ao final do tramo recto; no semicírculo, as ventas ábrense enriba dunha imposta e presentan unha organización de arcadas e columnas de gran beleza. Estas determinan que a imposta sobre a que arranca a bóveda de canón que a cobre adopte unha curiosa forma poligonal, solución excepcional.

As capelas laterais presentan bos retábulos barrocos que as ocupan case por completo. Sobre o arco triunfal da capela maior ábrese un amplo rosetón con decoración xeométrica na que predominan os círculos; o arco que vai máis arriba é xa apuntado.

Tamén son apuntados os arcos formeiros e faixóns das naves, o que as dota de máis altura (e distinta proporción) cá esixida pola cabeceira ou mesmo polos muros laterais, circunstancia que se debe a que, unha vez máis, a construción que se iniciou polas ávidas continuou polos muros extremos e finalizou polas naves; é, pois, o sistema construtivo seguido nas catedrais e noutros edificios de complexidade especial. De conformidade con estes, as naves sepáranse mediante piares cruciformes e tanto os arcos formeiros como os faixóns, ademais de apuntados, son dobrados. En consonancia coa data de construción está a decoración dos capiteis, nos que as formas vexetais estilizadas son dominantes. Enriba de cada un dos arcos formeiros levántase un falso triforio con arcos de medio punto que apoian en columnas emparelladas que rematan en capiteis sinxelos de follas.

NOTA: Foto superior roosetón leste e foto inferior rosetón oeste. Na magníficas explicacións nesta igrexa por Xosélois apuntounos que o pequeno oco tapiado que se pode apreciar entre o rosetón e o suposto falso triforio sería o acceso a un triforio auténtico.

A iluminación do templo está tamén en concordancia coa época da construción, xa que ademais das ventas dos muros laterais e das capelas destacan os dous rosetóns dos frontispicios oriental e occidental, que anuncian unha nova valoración arquitectónica e simbólica da luz. 

A este momento artístico pertencería tamén o singular tenante de altar, que esta igrexa conserva e que representa un mozo risoño, que viste túnica longa e roupa elegante; alberga unha arquitectura esvelta  que deixa ver parte do corpo ao lado da columna colocada nun ángulo. Sobre os arcos obsérvanse unas arquitecturas, que, igual có tratamento do seu encaracolado cabelo, roupa e incipiente sorriso, lembran fórmulas mateanas, que chegarían a Xunqueira de Ambía a través do obradoiro da catedral de Ourense.

FOTOS: Iniciarte