Texto de José Manuel Tomé publicado en Arteguías.
Introdución
No extremo sur da provincia de Lugo, a só 15 quilómetros da
cidade de Monforte de Lemos e a unha treintena da veciña capital provincial
ourensá, achamos o mosterio de Santa María de Ferreira de Pantón ao bordo mesmo
da estrada que comunica ambas cidades, nos arredores do caserío de Ferreira,
localidade capital do Concello de Pantón.
Coñecido popularmente na zona como "mosterio das Nais
Bernardas", trátase, ademais do único mosterio cisterciense feminino aínda
activo en Galicia, dunha das construcións máis interesantes do románico da
Ribeira Sacra Luguesa, distinguido coa categoría de Monumento Nacional desde o
ano 1975.
Breve aproximación histórica
Os primeiros testemuños sobre un cenobio en Ferreira de
Pantón remóntanse ao século X, aparecendo documentado no ano 924 un
establecemento monástico de carácter privado e posiblemente dúplice
("servos e servas" reza o documento) rexido pola Regra de San Bieito.
Posteriormente aparecen de novo referencias sobre o mosterio
de en 1108, sendo abadesa unha relixiosa de nome Ximena. Só nove anos despois,
o Conde Fernán Fernández e a súa esposa a Infanta Elvira, filla do monarca Afonso
VI, doan unha cuarta parte das propiedades do monasterio a San Pedro de Cluny.
Tras un prolongado periodo de ostracismo en canto a fontes
documentais, volve reaparecer Santa María de Ferreira un 17 de abril de 1175,
data en que a Condesas Fronilda Fernández, dona entón das heredades de Ferreira
de Pantón, restaura a comunidade relixiosa adoptando para ela a orde
cisterciense como filial do monasterio de Santa María de Meira.
“Eu, a condesas
Fronilde Fernández fago carta de fundación perenne en favor do Mosterio de
Ferreira, da herdade que foi do propio Mosterio, a cal eu herdei dos meus avós
e antepasados. Ofrézoa pola saúde da miña alma e da dos meus pais, a Deus
Omnipotente e a Santa María a súa Nai, e tamén a todos os santos, a saber, a
aquelas relixiosas que quixeren perseverar na santa relixión conforme á
disciplina dos monxes do Císter e baixo a custodia do Abade Vidal, de Meira, e
isto fágoo por consello e coa aprobación de don Xoán, bispo de Lugo.
Dámoslles, pois, a
elas, desde o monte Cairo ata Silo e ata o Miño, etc.
Foi feita a carta en
17 de decembro de 1175.”
Asinan a escritura os abades: Gil de Sobrado, Vidal de
Meira, Martiño de Melón, e Pedro, arcebispo de Santiago; Xoán, bispo de Lugo; Afonso,
bispo de Orense e algúns outros personaxes.
A primeira abadesa que gobernou a comunidade baixo a nova
modalidade cisterciense foi a condesas doña María Sánchez, da mesma familia da
fundadora, e unha das que asinaron o documento anterior, aínda non relixiosa.
Continuamos con J.M. Tomé:
Baixo a advocación de San Salvador e Santa María de
Ferreira, o monasterio convértese nun dos favoritos da nobreza galega para a
profesión das súas fillas, sendo ata obxecto de donaciones de carácter real,
como a outorgada en 1180 polo rei Fernando II cando era abadesa Doña María
Sánchez.
Como filial de Meira permanece cos seus altibajos durante
toda a Baixa Idade Media ata que, xa no século XVI, o monasterio pasa a
depender da Congregación Cisterciense de Castilla. Desde entón, e tras un
brevísimo lapso de só 20 anos deshabitado debido á Desamortización de
Mendizabal, o Monasterio de Santa María de Ferreira de Pantón continúa na
actualidade activo e morado por unha comunidade de nais bernardas, sendo a día
de hoxe o único monasterio cisterciense feminino de toda Galicia.
Fotos: INICIARTE.
Entradas
.jpg)
No hay comentarios:
Publicar un comentario