Sicilia (III). O Val dos Templos (II): O Templo de Xúpiter Olímpico

A construción do edificio dedicado a Zeus (nome grego de Xúpiter) iniciouse no ano 480 a.C. aproximadamente, e foi posible grazas ao enorme botín obtido coa vitoria da batalla de Himera. As obras detivéronse no 406 a.C., cunado os cartagineses destruíron a cidade. Talvez foi danado durante o saqueo. Non se sabe se foi restaurado na época romana, pois o historiador Diodoro Siculo quéixase do estado de abandono do templo xa no século I a.C. Probablemente nunca foi rematado.

É un templo inmenso, case xigantesco posto que ten unhas medias de 112,5 metros de longo por 56 metros de ancho, tan só superado polo templo de Artemisa de Éfeso. Pénsase que a súa altura era semellante a dun edificio de 10 andares. O capitel que se atopa entre as ruínas, comparado cos do templo de Hércules, pode dar idea da grandiosidade da singular estrutura.

A peristase ou columnata estaba sustituída por un muro, con columnas adosadas no exterior que se correspondían, no interior, con grandes piares (pseudoperistase). As psudoculumnas, 7 nas frontes e 14 nos laterais, medían aproximadamente 18,20 metros e 4,2 de diámetro e non estaban compostas por tambores, coma neutros templos dóricos, senón por pequenos perpiaños de toba dispostos en abano.

É singular a presenza dun número impar de columnas nos lados curtos xa que impedían o acceso central.

A teitume probablemente só cubriría os corredores perimétricos, deixando ao descuberto a naos.

Pero o que facía absolutamente orixinal o edificio era a presenza duns colosais xigantes de pedra, os Telemóns. Estas formidables 38 estatuas de case 8 metros de altura cumprían unha función estética e probablemente tamén estrutural. A falta de descricións polo miúdo da súa posición no templo, así como os innumerables e prolongados expolios padecidos na zona durante moitos séculos (o templo serviu como canteira no século XVIII para a construción do próximo peirao de Porto Empédocle), impiden a reconstrución precisa do aspecto do monumento. Probablemente estiveran adosados aos muros laterais soportando o arquitrabe pero como tan só medían uns cinco metros non podían asentarse sobre o estilobato. Estes Telemóns representan a Atlante ou Telemón, condenado por Zeus a soportar o peso da bóveda celeste sobre os seus ombros por terse rebelado contra a orde olímpico.

Cerca da fachada occidental pódense ver os restos do altar monumental (54,50 x 17,50) destinado aos ritos sacrificiais con gran número de vítimas (hecatombe)

En torno ao templo, unha interesante zona de escavacións que colle a área do ágora inferior e do ximnasio. A zona ao oeste do templo está ocupada polo santuario das divindades ctonias, con algúns pequenos templos non monumentais e os restos do templo dos Dióscuros.

Bibliografía: El Valle de los Templos de Agrigento. Arcadia