René Magritte: novo museo en Bruxelas

Reportaxe no ABC sobre o novo museo de René Magritte en Bruxelas:

Nada é o que parece na súa obra. Pintou unha pipa e baixo ela escribiu: «Isto non é unha pipa». Anos máis tarde volveu pintar outra coa inscrición: «Isto segue sen ser unha pipa». René Magritte creou un universo fantástico onde conviven homes con bombín, mazás con antifaz, aves que se transforman en follas... Logrou que fose noite e día ao mesmo tempo e deu forma de paxaros e mulleres ao ceo, ese magnético ceo Magritte dun azul intenso, cuberto de nubes, que se converteu no seu aceno de identidade, pero que onte non lucía en Bruxelas.

O seu orixinal e personalísimo mundo está infestado de imaxes tan belas e suxestivas como estrañas. A René Magritte, o home do bombín, gustábanlle as adivinanzas que non se podían resolver, os misterios inexplicables. «Non hai respostas nas miñas pinturas -dicía-, só preguntas». Tanto el como a súa obra son un enigma. Para tratar de resolvelo, aínda que se fracase no intento, o mellor será visitar o novo Museo Magritte, que o próximo 2 de xuño abre as súas portas nun rehabilitado edificio do século XVIII, o palacio Altenloh, en pleno corazón de Bruxelas. Concibiuse a semellanza dos museos dedicados a Van Gogh e Klee en Amsterdam e Berna, respectivamente.

Magritte regresa a Bruxelas, a súa cidade máis querida: estudou na súa Academia de Belas Artes, alí expuxo en solitario por primeira vez, casou con Georgette, pasou os seus últimos 37 anos e morreu en 1967. A Fundación Magritte e os Museos Reais de Belas Artes de Bélxica, co apoio do grupo franco-belga GDF Suez, que achegou 6,5 millóns de euros, lograron reunir a mellor colección do mundo do pintor surrealista, entre legados, doazóns, compras e depósitos de coleccións privadas. Espérase que supere os 650.000 visitantes anuais. Colgan algunhas das súas pinturas máis soadas, como «O imperio das luces» (dúas das 16 versións que fixo ao óleo), «O retorno», «O xogo secreto», «O dominio de Arnheim» ou «A maxia negra». Xunto a elas, debuxos, gouaches, collages, gravados, esculturas, fotografías, traballos publicitarios, películas, cartas... O obxectivo, di o director do museo, Michel Draguet, é «reinventar o imaxinario de Magritte».

Ao longo de 2.500 metros cadrados, distribuídos en cinco plantas, emprendemos unha viaxe cronolóxica pola obra e o pensamento deste home controvertido e subversivo, agudo e irónico, xenial. Aos 14 anos, suicidouse a súa nai (segundo o guía que nos acompañaba onte na visita, por culpa do adolescente Magritte). CSI aparte, o certo é que se arroxou ao río Sambre e acharon o seu cadáver coa cabeza cuberta polo seu propio camisón. Esa imaxe obsesionoulle e plasmouna en «Os amantes».

A visita do museo arrinca cunha obra de 1918. A partir de aí descubrimos os seus traballos publicitarios dos anos 20 (art decó), as súas primeiras obras surrealistas, a influencia de Giorgio de Chirico, o seu paso fugaz por París e o seu regreso definitivo a Bruxelas. A visita continúa e admiramos os cadáveres exquisitos, a súa pintura sombría dos anos da guerra, a súa coqueteo e posterior desencanto co comunismo, así como un cambio radical no seu estilo: el chámao «surrealismo a plena luz». Falamos dos seus períodos Renoir (moi kitsch) e Vache (vaca, literalmente, polo groseiro e o mal gusto). Ambos foron moi criticados na época. Vendo o visto, con razón. Pero non se entenderon como o que foi: un acto surrealista máis.

A primeira planta do museo, onde acaba o percorrido, acolle a súa produción desde os anos 50 ata a súa morte en 1967. Magritte retoma o seu estilo e os seus temas recorrentes. É o período de maior éxito. Aparte dunha curiosidade (móstranse botellas e esculturas de yeso que decorou), aquí colgan a maioría das súas obras máis coñecidas e as súas dúas últimas creacións: «A páxina branca» e unha sen título que quedou inacabada e que se mostra nun caballete. Apenas lle deu tempo a esbozar o torso dun home sentado e a súa man sobre un libro na mesa. O percorrido do museo é didáctico e interactivo: poderase acceder ao arquivo do pintor e a documentos inéditos desde computadores.

O arquitecto e escenógrafo Winston Spriet asina unha montaxe de ton intimista. Quizá demasiada escuridade para ver pintura. Todo coidouse ata o último detalle: en cinco fiestras da fachada podemos ver o ceo Magritte e as súas eternas nubes en movemento.

Imaxe: "A maxia negra" vía ABC.