Pórtico da Gloria: os problemas veñen do campanario

Os problemas do Pórtico da Gloria atópase bastantes metros máis arriba, xunto á torre das campás, onde se abriu fai moito tempo unha greta pola que entra a auga da choiva e segue baixando entre os sillares, tribuna abaixo, ata alcanzar o conxunto escultórico do mestre Mateo. Quizais por fallos nos cimentos ou polo propio asentamento dos materiais construtivos da catedral de Santiago, o campanario (segundo mírase, das dúas torres xemelgas da fachada do Obradoiro, a da dereita) moveuse. O esborralle do primeiro corpo da torre pódese apreciar desde a escalinata que separa San Xerome do pazo de Raxoi, e este desprazamento anormal abriu ocos polos que a auga penetra e empapa a pedra.

O equipo contratado pola Fundación Barrié da Maza que investiga actualmente o Pórtico para a súa restauración debuxou, sobre planos, as zonas máis prexudicadas pola humidade. Basta con fixarse no aspecto exterior para percibir que a auga danou, sobre todo, a metade dereita do Pórtico, a que coincide coa torre das campás. Coa auga, os sales solubles que forman parte da composición da pedra afloran. Entón rompe a capa de policromía ("moitísimas capas", no caso de mans e caras, de tanta reparación en 800 anos) e altéranse os pigmentos, que tornan de cor e natureza nalgunhas partes e cóbrense de algas noutras zonas.
Ademais, a grosa capa de po, coa humidade, compactouse", e esta envoltura de sucidade tan adherida é capaz, de seu, de atraer máis humidade e seguir ferindo o que xa estaba ferido. As manchas verdes e negras, o dano maior, son patentes na metade do tímpano, a partir do Pantocrátor; no arco da dereita, o que representa o Inferno; e nas pilastras que o sosteñen.
Ademais, segundo explica Concha Cirujano, restauradora do Instituto de Patrimonio Cultural de España (Ministerio de Cultura) e directora técnica dos traballos que se realizan na Catedral, só queda morteiro orixinal en dous puntos do conxunto escultórico. No seu lugar, o cemento que se aplicou con profusión en diferentes momentos da historia empeorou o problema das filtracións. A auga busca os materiais porosos, evita abrirse paso polo cemento e termina acumulándose aínda máis na pedra. Tamén se comprobou que as figuras están máis secas se non foron aseguradas ao tímpano con cemento. O taller de Mateo concibiunas de maneira que correse o aire polas súas costas. Segundo o sistema construtivo orixinal, apóianse e encaixan no arquitrabe, e levan tamén unha grosa grapa de ferro que as suxeita, pero en intervencións posteriores introduciuse cemento en bastantes ocos.
Ademais de consolidar a pintura, cando chegue a fase de restauración propiamente dita, o obxectivo do equipo de expertos que traballan desde a primavera do ano pasado no Pórtico será restituír os morteiros antigos e taponar as vías de acceso da humidade. A partir de entón, comezará un período de lento secado que ata se podería prolongar unha década.
O esborralle da torre é moi antigo e intentouse frear tabicándola no seu interior, e ata enchéndoa de cascallos para darlle máis solidez. Pero entre as causas da deterioración do Pórtico tamén hai que ter en conta o sol que penetra pola cristaleira da fachada do século XVIII, e ata o cambio do pavimento orixinal por formigón que tivo lugar a mediados do XX. En xuño concluirá a fase de monitorización ambiental (logo dun ano completo) e en setembro, a estrutural (tamén dun ano) que mide con fisurómetros e inclinómetros se o edificio segue desprazándose hoxe.
Aínda que a Xunta afirma agora que a recuperación do Pórtico concluirá en 2012 (ao principio, as previsións máis halagüeñas dicían que en 2010, e ata esta semana falábase de 2011), os responsables contratados pola Barrié prefiren non comprometerse con ningunha data.

Texto completo da notica e foto vía El País.