Atopado un pendente romano en Cotobade

Os arqueólogos Ángel Concheiro e Alberte Redoreda, da empresa Arquestudio S.L., acharon o primeiro pendente de ouro feminino, de época romana, que aparece en Galicia nun contexto dunha escavación arqueolóxica científica. A aparición deste tipo de pezas é moi infrecuente en todo o mundo romano e a última vez que tivo lugar un achado similar foi hai dous anos en Xerusalén, un feito que alcanzou entón unha repercusión científica e mediática amplísima a nivel mundial.

O descubrimento tivo lugar durante a segunda campaña de escavación da Cruz do Castro, xacemento castrexo situado na parroquia de Carballedo, no concello de Cotobade. A peza, datada entre os séculos II e III, apareceu nunha vila romana situada nas estribaciones do antigo castro. Xunto a ela, tamén se localizou un anel de bronce e unha moeda romana, que non facilitou máis datos debido ao seu mal estado de conservación.

A tipoloxía da peza é coñecida coa denominación «pendente de esfera» pola súa característica forma bombeada. As orixes destas pezas están datados no século I a.C., aínda que hai distintas teorías respecto da súa localización, porque algúns estudiosos apostan por Roma, mentres que outros se decantan polo Mediterráneo oriental. «Ou ouro fóra de Roma é máis infrecuente. A maioría dás xoias en ouro aparecidas son masculinas, pero a xoiería en ouro feminina é pouco común», di Ángel Concheiro.

Este «inaure» ou pendente de ouro desenvolve, tanto técnica como ornamentalmente, unha tipoloxía romana que se difunde a partir do século I a.C. A súa presenza documental está reflectida perfectamente nas táboas funerarias do xacemento romano do Fayun (Exipto), moitas delas depositadas no Brooklyn Museum of Arts de Nova York.

Desde a súa localización o pasado verán, a peza foi estudada pola profesora da Universidade de Santiago de Compostela, Raquel Casal, e nos próximos días será depositada no Museo Provincial de Pontevedra.

Á moda

Este descubrimento abre unha serie de hipóteses relacionadas cos propietarios desta peza, que recordemos vivían nunha vila do interior galego, afastada dos principais núcleos poboacionais da época. «Só unha pequena parte do ouro que vos romanos extraeron dás minas dá Gallaecia foi fundido para ser exhibido pola aristocracia local», explica Alberte Reboreda. «A diferenza dous romanos varóns, moi poucas mulleres aristócratas puideron lucir pezas de enfeite tan luxosas e extraordinarias coma esta», apunta o arqueólogo mondaricense. «Ou doo do pendente estaba totalmente romanizado, e regaloulle a xoia a súa muller, sabendo cal era a última moda do momento-explica Ángel Concheiro-, así que tinga coñecementos dá moda do seu momento e tinga poder económico para adquirilo. Ademais, supoñemos que non mercou só un pendente; como se faría hoxe en día, probablemente adquiriu un xogo completo. Era viaxado e probablemente un terratenente».

O xacemento onde apareceu esta xoia está conformado por un poboado castrexo, cuxos orixes se sitúan no século II a. C. e a vila romana de Silvela, situada nunha das ladeiras do castro. Tras a fase de ocupación castrexa, hai unha segunda etapa que se corresponde con éraa romana «e non cabe ningunha dúbida en relacionala coa importante vila de Silvela, situada aos pés do castro, dá que semella ser coetánea», segundo explica Ángel Concheiro.

Xogaban ao tres en raia

Son estes niveis romanos os máis ricos da área escavada. A este momento corresponde a muralla, así como unha construción de planta cadrada e varias zonas relacionadas con actividades artesanais. Os restos de cultura material son abundantes e achegan moitos datos que permiten extraer conclusións sobre as formas de vida dos galaico-romanos que viviron en Carballedo fai case 1.900 anos. Hai xoiería, cerámicas finas de importación, algunhas procedentes do norte de África, e obxectos asociados ás actividades cotiás e produtivas, entre eles, os «calculi», unhas pequenas fichas de pedra ou arxila que os romanos utilizaban para xogar a algo parecido ao tres en raia.

«En boa lóxica debemos pensar que nesta fase romana, que a partir dá análise do material arqueolóxico pode encadrarse entre vos séculos II e V d.C, a Cruz do Castro e a vila romana de Silvela formaban parte dun mesmo asentamento, unha gran quinta ou vila rural propiedade dun aristócrata titular dun rico dominio señorial», conclúe o arqueólogo coruñés.

Durante o próximo verán, Arquestudio S.L. volverá traballar neste xacemento, para profundar na mesma zona da vila onde apareceu o pendente.

Texto e ilustración vía La Voz de Galicia.