Antonio Palacios: O Palacio de Comunicacións de Madrid

Hai poucas semanas foi presentado á sociedade madrileña a nova Casa do Concello, é dicir, o Palacio de Comunicacións de Antonio Palacios e Joaquín Otamendi. Tras lembrar que INICIARTE xa vos presentara hai tempo a obra do arquietcto galego Palacios, imos ver hoxe como podemos escribir desta sobranceira obra a través dalgúns documentos.

O FALLO DO CONCURSO: REAL ORDE DO 25 DE XANEIRO DE 1905
“… e que o terceiro proxecto (dos presentados), subscrito polos señores D. Antonio Palacios e D. Joaquín Otamendi, aínda que máis lixeiramente desenvolvido, incompleto, falto de detalles e cunha documentación deficiente, é o produto dunha creación xenial, susceptible de modificacións, que, sen alterar a súa esencia, permitan corrixir os defectos de que adoece para levalo á práctica, facilitando en extremo o servizo ao público; debendo advertir, respecto dos tres proxectos que ningún deles executarase polo prezo fixado no programa de convocatoria; en virtude de todo o cal, a Academia (Real Academia de Belas Artes de san Fernando) propón, por unanimidade, en primeiro lugar o proxecto dos Sres. Palacios e Otamendi…”

(…) S.M. o Rei (q. D. g.) tivo a ben:
1º Aceptar en principio o proxecto para a construción en Madrid dun edificio para Dirección xeral e Administracións centrais de Correos e Telégrafos, subscrito e presentado a concurso polos arquitectos D. Joaquín Otamendi e Machimbarrena e D. Antonio Palacios Ramilo, que foi proposto por unanimidade en primeiro lugar pola citada corporación oficial, debendo os autores complementar o mencionado proxecto e introducir nel as modificacións necesarias con estrita suxeición ás indicacións determinadas no dictamente da expresada Academia, para o que se lles concede o prazo dun mes”.

ESTRACTO DA MEMORIA DO PROXECTO. MADRID, OUTUBRO DE 1904
“Ao proxectar as fachadas procuramos dar a monumentalidad necesaria recordando sempre que ha de levar por unha banda o selo de edifico comercial polos servizos que presta e outra polo aspecto severo das construcións do Estado. Na interpretación desta idea esencialísima inspirámonos no estilo que na nosa Nación conservouse máis castizo, no Renacemento español, por entender que é a arquitectura de maior españolismo, e pretendemos concilar devandito estilo coas necesidades modernas do edificio, habendo dado tal importancia a estas últimas que o conxunto só recorda o renacemento español no seu aspecto xeral, na impresión total da obra.

Así pois, do estudo preliminar sobre as construcións similares do estranxeiro e do estudo posterior detido das necesidades espaciais que o novo edificio ha de satisfacer, resultou o proxecto que presentamos”.


AS FACHADAS. ESTRACTO DA AMPLIACIÓN DA MEMORIA DO PROXECTO. MADRID, 22 DE FEBREIRO DE 1905
“Proxectáronse as tres fachadas principais da praza de Castelar (Cibeles), Rúa de Alcalá e Salón do Prado completamente de pedra, e as outras terían o seu corpo inferior de pedra e o resto de ladrillo con revogo de cemento. Os elementos arquitectónicos que as constitúen son adaptacións dos das fachadas principais, a fin de que o edificio conserve a harmonía necesaria, pero son moito máis sinxelos respondendo así á menor importancia das fachadas, nacida do seu emprazamento en rúas de segunda orde, e ás distintas dimensións que esixe o emprego dos novos materiais”.

VALORACIÓN DE LEÓN TROSKI EN 1906
“A nova Casa de Correos, con columnas, torreóns e garitas. Domina aquí a arquitectura propia dos templos. Irónicamnete chaman á Casa de Correos A nosa Señoras das Comunicacións”.


VALORACIÓN DE ANTONIO PALACIOS EN 1940
“Así, cando nos primeiros anos deste século -coincidentes cos da miña vida profesional- xurdiu o intenso cultivo das esquecidas arquitecturas nacionalistas e aínda rexionais en España e demais países europeos, todas as facilidades do éxito de adaptación foron para os arquitectos nórdicos que non tiñan que exercitar máis esforzo que o de seguir aquelas diáfanas arquitecturas axustadas sen modificacións aos tempos novos, en tanto que nós, arquitectos hispanos, loitabamos denodadamente por aquel imposible acoplamento, o que se revela con evidencia en todos os meus edificios daquel tempo, singularmente no complexo e inmenso Palacio de Comunicacións, no que a pesar de haberme adiantado en trinta anos á renovación dos nosos prestixios históricos e heráldicos, con moito uso de frechas e xugos, aguias, castelos e leóns, medallóns de Navegantes e Conquistadores, cresterías e pináculos, a obrigada diafanidade que me esixía converter o edificio no que é inmenso fanal acristaldo imposibilitaba o intento, non alcanzado con adxectivos detalles senón coa macizas sustantividade tectónica, permitida aos grandes arquitectos do noso Renacemento, aos que doutro xeito me foi ben fácil un intento de asimilación, xa que coñecía con certeza o seu segredo. En cambio, a perda de carácter queda compensada cun exceso de funcionalismo, concepto moi aireado nos últimos anos, que, por certo, non ten de novo máis que a palabra con que se lle denomina”.



Os textos proceden de Antonio Palacios. Constructor de Madrid. Ministerio de Fomento. Catágo de Exposición, 2001

Desde esta ligazón podedes segurlle a pista a toda a polémica causado polo elevado custe da reforma.