Arquitectura relixiosa en Oleiros (II): o conxunto parroquial de Santa Cruz, obra de Miguel Fisac

No concello de Oleiros contamos cunha das mostras de arquitectura relixiosa do século XX máis sobranceiras do panorama edilicio galego: o templo parroquial de Santa Cruz. Situado unha pequena planicie da coliña que mira á baia da cidade da Coruña, esta igrexa foi construída entre os anos 1967-1969 seguindo os planos de Miguel Fisac.

O arquitecto manchego, recentemente falecido, pode ser considerado como un dos máis innovadores do século XX en España. O seu traballo podería caracterizarse por darlle o mesmo valor ao programa a cumprir (o porqué), a relación co lugar ( o onde) e a solución estrutural e construtiva (o como). Nas súas obras a beleza formal é froito das enxeñosas solucións estruturais enelas vaise observando a evolución desde o racionalismo dos seus mestres, o organicismo de Frank Lloyd Wright, o neoempirismo nórdico de Erik Gunnar Asplund, a arquitectura popular e, finalmente e a partir dos anos 60, unha etapa máis persoal na que valora profundamente o material (o formigón).

Será, entón, cando amose todo o seu potencial creativo e técnico mediante o dominio do formigón. Mesmo chegando a patentar o formigón pretensado, xa que lle permitía, ao darlle forma de ósos, cubrir grandes vaos pola súa lixeireza e resistencia, dominando a luz (unha das súas grandes preocupacións) e evacuar as augas da chuvia.

O conxunto parroquial de Santa Cruz de Oleiros (A Coruña) componse por dous edificios independentes: a igrexa e un centro social. O deseño do templo ven determinado pola nova concepción litúrxica saída do Concilio Vaticano II (hai que lembrar que este arquitecto ademais dun gran humanista foi un fervente católico que mesmo chegou militar no Opus Dei) na que os fieis deixan de ser meros asistentes aos actos relixiosos para ser participantes. Este será o novo punto de partida para a concepción espacial do edificio. É unha situación “máis democrática”, por iso deseñará un amplo atrio e unha nave en semicírculo ao redor do altar.

Ademais do domino das luces, Fisac preocupouse especialmente polo deseño da planta do conxunto que semella dous grandes bivalvos como unha sucesión de recintos enmarcados por muros curvos. Deste xeito, o muro sur son catro semicilindros convexos que van creando espazos para as dependencias (baptisterio, capela, sacristía). En alzado, o muro frontal amosa ao exterior os distintos volumes.

Toda a obra foi realizada en formigón armado “in situ” por Julio Manzanas González, agás a cuberta que foi realizada en pezas prefabricadas tan do gusto de Fisac.

Mais non podemos rematar sen aludir ao campanario. Esvelta torre que combina formas rectas e curvas de formigón, que con calma e con poderío repousado deixase admirar polo contorno.

Neste magnífico conxunto arquitectónico foi celebrado o Día Mundial da Arquitectura de 2004 na provincia da Coruña polo Colexio Oficial de Arquitectos. Tamén é obra salientable deste arquitecto O Colexio de Santa María do Mar nas Xubias e o edificio de vivendas Pou na rúa Fernando González da Coruña. Miguel Fisac conta cunha fundación para manter o seu legado. Para achegarnos algo máis a súa personalidade podemos ler esta entrevista realizada nun foro periodístico.