A pintura no século XX (IV): a materia

Outro dos xeitos de crear espazoso é facendo a materia: cadros en relevo ou esculto-pinturas. En arte hai non hai posibilidade da forma, do espazo, etc se non hai materia onde realizarse, sempre ten que haber un soporte. A arte contemporánea nese proceso que tende a independizarse de todas as referencias externas para concentrarse en si mesma, vai remitir sobre todo ao seu elemento máis substancial, a materia.

A poética da materia é o máis definitorio da arte no XX. Na pintura a materia é tradicionalmente a pasta da cor. Ata o Impresionismo a cor era simplemente un medio que había adaptar á forma, ó tema, procurando a súa maior semellanza cos elementos da natureza. Pero xa Monet comezaría a sentir a cor como materia, mais o grande paso do Impresionismo é ter comezado a prescindir de tons locais.

Por outra banda tamén os impresionistas escomezan a traballar coas cores puras sen empregar as medias tintas. Co Postimpresionismo xa se prescinde das cores locais e ademais faise falar á cor coa súa propia voz, ao valorala en si mesma e non coma un acompañamento do motivo representado. Xa Van Gogh, Cézanne e Gauguin conciben o cadro como unha orquestación de campos de cor, potenciando o seu valor expresivo. A cor é o elemento máis expresivo da pintura.

Con Matisse vai sentir cada vez máis a cor como materia prima á que hai que potenciar, por iso a partir do Postimpresionismo non é estraño que teñan aparecido o Expresionismo e o Fauvismo, ao prescindir da cor local. O gran paso danno os fauvistas ao dar á cor un valor psicolóxico. Crean unha nova linguaxe con signos propios que non imitan á imaxe natural. Este sentimento da cor do Fauvismo é levado por novos camiños por Kandisky.

O sentimento da materia non só se vai referir á cor senón tamén a movementos nos que as formas levan impresos as pegadas do elemento materia, é dicir, que vai aparecer como sometida á falla de dominio da execución técnica, como se a materia dominara a execución (Maside, Laxeiro). É, pois, o efecto consciente dunha técnica mal dominada, ao aceptar o artista unha tosquedade que se incorpora tamén como ingrediente na obra de arte.