A Arte barroca: unha introdución

A orixe da verba “barroco” é de perla irregular; obra que non respecta a harmonía; arte desproporcionada, caprichosa.

Mentres les esta entrada podes escoitar música barroca
boomp3.com

Fronte aos valores clasicistas a Arte Barroca opón o movemento das formas e a libre expresión dos sentimentos, o dinamismo. É un cambio de mentalidade tralo declive do Renacemento. Así, despois do Concilio de Trento e da conformación das monarquías absolutas, vanse asentar as bases dunha nova era europea. Por outra banda, e ao tempo que Roma conscientemente desexa ser a capital do mundo cristián (construción de máis igrexas das requiridas para o culto, novas prazas, novas rúas regulares, etc) a Terra deixa de ser o centro do universo (Copérnico, Kepler, Galileo). Por iso, os europeos asumen a súa insignificancia, a súa desprotección e a súa fugacidade e dependencia da morte (tema favorito da iconografía barroca) Nese sentido o novo estilo hase converter na arte do aparente. Isto explica as distorsións perspectivas na arquitectura, os enganos visuais ou de materiais pois o único que conta é a imaxe proxectada sobre o espectador.

O Barroco é a arte da Contrarreforma: durante o XVI estendéronse as ideas protestantes por Europa, nova división na Igrexa. Cómpre unha reafirmación do Catolicismo, será a Contrarreforma con dous obxectivos: remodelación dentro da institución e unha resposta dogmática ao novo pensamento protestante. O Concilio de Trento (1545-1563) será determinante na Arte Barroca: será o medio propagandístico da Igrexa católica, mesmo elaborando unhas recomendacións iconográfico-formais: claridade, sinxeleza, comprensibilidade, interpretación realista, estímulo sensible á piedade. A A rte Barroca tamén será unha arte civil como vangloria e propaganda dos reis europeos. Igualmente terá unha marcada influencia no desenvolvemento de intervencións urbanísticas.

ARQUITECTURA: ruptura do equilibrio clásico. Elementos construtivos clásicos pero con usos/combinacións distintas. Introducción das columnas salomónicas, multiplicación das cúpulas exteriores. Elementos decorativos baseados na curva como frontóns partidos e curvos. Grandilocuencia dos elementos. Tratamento interior de efectos fantásticos: luces que ocultan a súa fonte, perspectivas ficticias, trampantollos para acadar que o crente se vexa impresionado polo contorno e sexa máis accesible ao convencemento relixioso.

ESCULTURA: ruptura total do equilibrio clásico para acadar a liberdade absoluta. Do realismo idealizado do Renacemento ao naturalismo manifesto analizando calquera realidade con todas as súas virtudes e/ou defectos. Represéntanse así temas macabros, crueis, espantosos, dirixidos a incidir psicoloxicamente no espectador a través dos sentidos. Tenderá a captar a fugacidade producida nun momento, a transformación, o devir da existencia cara á morte, punto de encontro con Deus. Este movemento faise patente non só no físico (contorsións anatómicas, roupaxes ao vento) senón tamén na estrutura compositiva das figuras e escenas (espirais, diagonais), empregando recursos como a luz como elemento integrante da obra, remarcando certos aspectos e enmascarando outros. En suma, proponse a exaltación da relixión, a Igrexa ou os propios papas, cunha temática que abrangue desde as fontes ata as tumbas ou calquera tipo de representación.

PINTURA: É o vehículo máis sobranceiro para a expansión das ideas da Contrarreforma. Naturalista, novos temas (escenas de xénero ou o bodegón). Pintura relixiosa, profana, retrato político. Movemento, tensión, contrastes. Tres grandes tendencias: clasicista, naturalista (Caravaggio) e decorativa (Tiépolo)

Neste vídeo tes un resume desta época artística.


Na sección Recursos Didácticos tes máis información sobre o Barroco.