Foi un dos mosteiros
principais do Císter en Galicia, aínda que a súa orixe queda algo confusa: uns
pensan que existiu aquí un mosteiro bieito anterior e outros cren que os monxes
do Císter partiron de cero. Segundo as
Táboas de Cîteaux, Meira facía a filiación número 43 de Clairvaux; este
acontecemento produciuse o primeiro de xuño do ano 1143. Un pouco antes, Anno
Momini MCXLII (1142), fixaba un epígrafe desaparecido o initium domus Meire,
datos que resultan difíciles de casar coa doazón que lle fixo o rei Afonso VII
da vila despoboada de Meira a don Álvaro Rodríguez en agosto de 1151. A
primeira mención segura relativa a un abade aparece nun documento do ano 1154
no que se alude a don Vidal, tradicionalmente admitido como o primeiro abade de
Meira.
Deste xeito resultan tres opinión, dúas delas difíciles de
conciliar, postura que intenta a terceira. A primeira correspóndelles a aqueles
que estiman que a incorporación de Meira ao Císter se produciu entre 1142 e
1143 e, tendo en conta a máis ca posible desaparición da comunidade bieita que
aquí residía anteriormente, trataríase, de feito, dunha fundación. A segunda
opinión participa desta idea fundacional, aínda que a atrasa ata unha data que
vai do ano 1151 ao 1154. Finalmente, a terceira considera que don Vidal e os
monxes que o acompañaban foran enviados polo propio San Bernardo para realizar
unha fundación nun lugar axeitado. Este grupo debeu saír de Clairvaux entre o
1142-1143, pero o asentamento en Meira non se produciría ata o 1151-1154;
certamente, fanse coincidir as datas aínda que os dez anos que separan unha da
outra non son fáciles de xustificar de maneira satisfactoria. Sexa coma for, don
Álvaro Rodrigo e a súa muller dona Sancha Fernández, condes de Sarria,
considéranse fundadores do cenobio, aínda que a construción dos edificios
monásticos demorou algún tempo, xa que, segundo a inscrición antes citada, a
igrexa non se consagrou ata o ano 1258; sen embargo, algunhas inexactitudes fan
dubidar da veracidade absoluta desta data.
A partir do ano 1154 Meira goza das doazóns e privilexios
reais de Afonso VII, de Fernando II e de Afonso IX, que comezan a esmorecer cos
seus sucesores Fernando III, Afonso X e Afonso XI. Outras doazóns procedían de
particulares ao mesmo tempo que medraba o patrimonio do mosteiro aumentaba
tamén a cobiza dalgúns señores e empezaron os problemas, que se intensificaron
a medida que avanzaba a Idade Media, sobre todo a partir de mediados do século
XIV; todo isto mesmo levou a vender unha parte dos bens e a aumentar de maneira
considerable os foros de novas terras, aínda que o problema dos encomendeiros e
a conflitividade social do período impídelles aos monxes obter os beneficios
esperados. Quizais por iso nos primeiros anos do século XVI Meira uniuse á
Congregación de Castela, que trala reforma de estudos do ano 1582, instala no
mosteiro un Colexio de Filosofía no que se formaron os membros máis destacados
da orde ata as graves crise de principios do século XIX, que culminaron coa
expulsión desamortizadora de 1835. A partir dese momento derrúbase a maior
parte dos edificios monásticos e a igrexa salvouse por se converter en
parroquial.
(...) A construción desta igrexa suscitou diferentes opinión e
cronoloxías. Parece, sen embargo, que se edificou entre os últimos anos do
século XII. As obras deberon empezar arredor de 1190, xa que no ano 1193 faise
unha doazón para a obra de Meira, e
puideron concluír contra o 1225, aínda que a a consagración non se efectuou ata
o ano 1258, segundo a inscrición que mencionamos antes.
Nas obras interviñeron, posiblemente, varios obradoiros que
tiveron unha importancia notable para a arte galega da primeira metade do
século XIII.
Ramón Yzquierdo Perrín. “A arte do Císter”. En Galicia.
Arte. Arte medieval (II). Tomo XI. A Coruña, Hércules, 1993, pp. 19-69. Texto
das páxinas 32-39.
Fotos cedidas por Jesús García Devesa.
Entradas
No hay comentarios:
Publicar un comentario