16/10/17

Mosteiro de san Lourenzo de Carboeiro: introdución e cripta


O seguinte texto é anterior ao último arranxo do mosteiro.

Para ver os seu expolio, o seguinte artigo e para coñecer as bases da súa rehabilitación o seguinte texto.

(…) Outra das obras que, pola complexidade arquitectónica e pola riqueza ornamental e iconográfica dalgúns elementos, foi atribuída, ás veces, á actuación do propio mestre Mateo, ou a algún dos seus colaboradores máis directos, é a de San Lourenzo de Carboeiro. Por iso, quizais, atraeu a atención de numerosos investigadores; as opinión poden variar sobre determinados aspectos, pero todos os autores coinciden en salientar o valor de tan singular monumento, máis próximo a Santiago ca a Ourense ou Portomarín, que se construíu ao mesmo tempo có Pórtico da Gloria, ao longo do último cuarto do século XII, e que debeu rematar, probablemente, nos primeiros anos do XIII.



O estudo de Carboeiro revela a presenza de artistas de diferente formación e de capacidades tamén distintas. Probablemente, esta edificación concentrou un grupo de xente de distinta procedencia que intercambiarían opinión e experiencias. A transcendencia de Carboeiro non queda, pois, reducida á propia igrexa, senón que lle deu vida a un obradoiro no que se formou un grupo de artistas que difundiron o seu estilo por unha zona relativamente ampla e ata unha data próxima ao ano 1225.

Na época prerrománica había aquí un pequeno mosteiro que, aínda que ás veces se creu que o fundaran o conde don Gonzalo e a súa esposa, xa existía antes. De calquera xeito, o século X resultou confuso e turbulento para Carboeiro. Non obstante, durante as dúas centurias seguintes o auxe foi continuo e a prosperidade económica favoreceu a renovación dos edificios monásticos e mais da igrexa, iniciada no último cuarto do século XII, momento no que gozaba do favor real, o mesmo ca durante o século XIII. Os privilexios e doazóns de Afonso VII, Fernando II, Afonso IX, Fernando III, Afonso X e Sancho IV foron especialmente significativos. Pero, avanzado o século XIII e, sobre todo, durante o XIV e o XV, a crise que lle afecta ao mosteiro acentúase, feito que determina a súa anexión a San Martiño Pinario no ano 1499, confirmada por Alexandre VI ao ano seguinte. Queda como propiedade do grande mosteiro santiagués, por iso a desamortización supuxo un abandono irremediable, que fixo que o edificio se arruinase contra o 1880. (…)

O monumento levántase nunha pequena península formada por un dos meandros do río Deza, nun lugar de singular beleza do concello de Silleda; esta situación, xunto coa orientación litúrxica da planta, condicionou seriamente o desenvolvemento da obra. As naves son máis curtas do que se podería esperar, aínda que, en xeral, respectan unas proporcións correctas. A forte pendente do terreo contra o leste obrigou á construción dunha cripta que permitiu edificar a complexa cabeceira da igrexa superior cun deambulatorio de capelas radiais. É unha solución única en Galicia que se vinculou á actividade de destacados seguidores de Mateo.



A CRIPTA
A cripta consta de tres capelas radiais, cada unha cun tramo recto e remate semicircular; polo exterior englóbanse nun xigantesco cubo que lembra a impresionante mole do “cimorro” da catedral de Ávila. Unhas estreitísimas seteiras, que a penas a iluminan, son as únicas aberturas. Fronte ás capelas levántanse catro monumentais columnas cilíndricas, rematadas en caveto, que dividen a cripta en cinco tramos que se corresponden cos do deambulatorio da igrexa alta. Polo oeste un muro recto pecha a cripta; entre el e as columnas queda un espazo que actúa como eixe planimétrico do conxunto que se cobre cunha singular bóveda. Nos extremos desembocan as escaleiras de caracol que conducen ata o deambulatorio. A cripta carece de ornamentación, agás un entrelazo cruciforme no intradorso dun arco.


Esta cripta non ten precedentes nin paralelos en Galicia, xa que a da catedral de Santiago é moi diferente, tanto desde o punto de vista estilístico como espacial. Lambert sinalou unha influencia borgoñona, especialmente nas columnas grandes, proveniente do mestre Mateo ou ben dun mestre borgoñón que viñese a Galicia. Máis verosímil parece, sen embargo, que sexa obra dun colaborador de Mateo coñecedor da arte borgoñona. No exterior unha inscrición recolle a data do primeiro de xuño do ano 1171.

Texto de: Ramón Yzquierdo Perrín. Arte protogótica. En Galicia XI. Arte. Proxecto Galicia. Hércules Ediciones. pp 170-177.

Fotografías: INICIARTE.

No hay comentarios: